84536 SNC03698

Rys. 7.42. Jednokomórkowy model Ogólnej <;yrknl»itjl almoifcry. Komórka Hndleya

geograficznych przy powierzchni ziemi płynęłoby ku równikowi, stopniowo się nagrzewając. Efekt taki opisany został po raz pierwszy przez angielskiego meteorologa, (icorge'a f ładleya (1685-1768) w 1735 roku. Na obu półkulach powstałaby pojedyncza komórka cyrkulacji termicznej, zwana komórką Hadlcya (rys. 7.42).

Na skutek ruchu obrotowego Ziemi na każdej półkuli powstają trzy nawzajem się wzmacniające komórki cyrkulacyjne. W pierwszej, zwanej komórką I ładleya, która leży między zwrotnikiem i równikiem, powietrze krąży w sposób podobny do opisanego w modelu jednokomórkowym. Nagrzane nad równikiem powietrze unosi się do góry, zawarta w nim para wodna kondensuje, tworząc wypiętrzone chmury (.'umulonimbus, (ieplo utajone uwalniane podczas kondensacji olbrzymich ilości pary wodnej dostarcza dodatkowo energii wzmacniającej cyrkulację powietrza w komórce I ładleya. Wznoszące się powietrze rozpływa się pod tropopauzą ku wyższym szerokościom geograficznym. Dzięki sile Coriolisa powietrze uzyskuje składową zachodnią i znacznie przyspiesza w miarę przesuwania się w kierunku bieguna. Podczas wędrówki ochładza się radiacyjnie, a jednocześnie ze względu na coraz mniejszy promień Ziemi zachodzi konwergencja nas l>owietr/.a, która w rezultacie doprowadza do powstania pasa podwyższonego ciśnienia około 30. równoleżnika. Konwergencja wymusza w tej strefie osiadanie mas powietrza, które ogrzewając się adiabatycznie, wysusza się. Na lądzie w tej strefie występują największe pustynie świata. Panują tam najwyższe temperatury, a niebo jest zazwyczaj bezchmurne- Osiadające powietrze przy powierzchni ziemi rozpływa się. Znaczna jego część płynie ku równikowi, nabierając po drodze wilgoci, zwłaszcza jeśli przemieszcza się nad po-wu:rzchnią wodną. Dzięki sile Coriolisa powietrze uzyskuje składową wschodnią. Tc nadzwyczaj stałe, ale słabe wiatry wschodnie, zwane są pasatami. Linia zbieżności pasatów obu półkul określana jest też jako międzyzwrotnikowa strefa zbieżności.

Czętć powietrza, które osiadło w okolicy równoleżnika 30°, nic kieruje się ku równikowi, lecz płynie w kierunku biegunów, zasilając drugą komórkę cyrkulacyjną, zwaną komórką Ferrela od nazwiska ameiykańskiego klimatologa, Williama Fcrrcla, który w 1856 f-przedstawił koncepcję trójkomórkowego modelu ogólnej cyrkulacji atmosferycznej. Powietrze płynąc ku wyższym szerokościom geograficznym, dzięki oddziaływaniu siły Codo* liku, użytkuje składową zachodnią. Około równoleżnika 60° spotyka się z powietrzno płynącym od biegunów. Ze względu na znaczny kontrast termiczny obie masy nie me-s/ają Mf, a na ich granicy tworzy się front, zwany frontem polarnym, Ciepłe powietrz* / południa wznosi się ku górze i w górnej troposferze zawraca w kierunku zwrotników,J