CCF20091008124

Tab. 51. Właściwości fizyczne i mechaniczne iłów warwowych z wybranych obszarów

	Zastoisko warszawskie
	Część środkowa		Część wschodnia
	“r	Warstwy	Warstwy	Warstwy	Warstwy	Warstwy
Zawartość frakcji iłowej (/J %	24-29	69-82	11-20	32-45	4-20	60-79
Zawartość frakcji piaskowej (f_p) %	2-Ó	0-2 .	8-14	4-12	4-38	0-5
Wilgotność naturalna (w„) %	42-42	49-52	40-43	43-48	34-42	47-52
Gęstość objętościowa (fi) Mg/m³	1.83-1,95	1.86-1.92	1.94-2.00	1.86-1.94	1.88-2.12	1.82-1.92
Gęstość objętościowa
szkieletu gruntowego <p_t)	1.49-1.58	1.32-1.41	1,54—1,61	1.43-1 J6	1.55—1,76	1.32-1.45
Mg/m¹
Porowatość (n) %	41-42	49-52	40-43	43-48	34-42	47-52
Granica plastyczności (m>j>) %	19-21	31-38	20-21	19-28	18-21	29-32
Granica płynności (wj %	33-39	80-88	24-35	44-60	25-33	65-82
Wskaźnik plastyczności (/,) %	13-19	38-51	4-16	21-32	11-13	21-50
Edometryczny moduł
ściśliwości pierwotnej	8-16
0-0,4 MPa (M„) MPa	8-16
Straty prażenia %	t-2	2-2^	1-3	1-1.5	1-3	2-5
Zawartość CaCOj %	15-22	18-21	18-31	20-24	17-29	14-30

środkowa: profile z Kampinosu, Dębego i Mocht; część wschodnia profile z Ba-niochy, Pogorzeli i Zielonki oraz iłów z zastoisk młodszych od warszawskiego — profile z Różana, Ciechanowa i Płocka). Na rycinie 89 przedstawiono krzywe różnicowe termiczne frakcji iłowej warstw jasnych i ciemnych, a na rycinie 90 przykładowe krzywe ściśliwości.

3. Lessy

Lessy są pylastymi osadami eolicznymi. Utwory lessowe uznawane są w geologii inżynierskiej za „grunty słabe” z racji dużej wrażliwości w stosunku do wody, przejawiającej się przede wszystkim w skłonności do osiadania zapadowego (p. rozdz. XIV). Stają się jednak one coraz częściej obiektem, zainteresowań w różnego typu budownictwie. Rozpatruje się więc nie tylko możliwość najbezpieczniejszego posadowienia obiektów budownictwa naziemnego bezpośrednio na podłożu lessowym, lecz także coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których utwory te występują np. w obszarach przeznaczonych na budowę zbiorników wodnych (E. Hoffmann, E. Myślińska, A. Stępień, 1991) lub jako podłoże w budownictwie

drogowym (H. Łozińska-Stępień, E. Myślińska, 1983). Lessy zajmują w Polsce i południowej obszar około 19 480 km² (J. Malinowski, 1971), występując w pięciu I głównych regionach: obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich i Wyżynie Sandomierskiej, | Wyżynie Lubelskiej, Wyżynie Śląskiej i Niecce Nidziańskiej, Karpatach i ich

; Przedgórzu oraz Sudetach i ich przedpolu, zazębiając się w tych dwóch ostatnich

rejonach z utworami lessopodobnymi (ryc. 91) J. E. Mojski (1964) wyróżnił w

Ryc. 91. Występowanie lessów w Polsce wg Mapy Geologicznej Polski w skali 1:2 000 000 (E. Riihle, E. J. Mojski, 1968): 1 — lessy eoliczne, 2 — lessy piaszczyste, 3 — punkty obserwacyjne utworów lessopodobnych, 4 — punkty obserwacyjne lessów

lessach z Polski trzy podstawowe facje: fację eoliczną (subaeralną), najbardziej rozpowszechnioną, są to tzw. lessy typowe, najbardziej jednorodne, określone też jako lessy wysoczyznowe; fację lessów dolinnych (aluwialnych) oraz fację lessów soliflukcyjnych.

W tabeli 52 przedstawiono właściwości fizyczne oraz wybrane właściwości mechaniczne lessów z obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, lessów z Niecki Nidziań-skiej oraz utworów lessopodobnych z przedgórza Karpat i Sudetów.

Lessy z pn.-wsch. obrzeżenia Gór Świętokrzyskich są reprezentowane przez lessy wysoczyznowe. Występują na powierzchni w seriach różnej miąższości i na różnych wysokościach. Pokrywają utwory triasowe (piaskowce, gliny, iły). Granu-lometrycznie są to głównie pyły i gliny pylaste o barwie jasnożółtej do szarożółtej, niekiedy rdzawożółtej, o zmiennej wilgotności naturalnej i zawartości węglanu wapnia. Zawierają soczewki lub kukiełki węglanu wapnia. Miejscami są smugo-wane, ze smugami bardziej piaszczystymi lub żelazistymi.

Lessy Niecki Nidziańskiej występują w południowej części Wyżyny Miechowskiej na obszarze Koszyce-Odonów. Są to lessy wysoczyznowe i dolinne. Miąższość pokrywy lessowej wynosi na wysoczyźnie do 18 m i w dolinie (wysoki taras lessowy Wisły) do 12,5 m. Na wysoczyźnie leżą na glinie zwałowej, pia-

261