gleby038

(np. dla gleb brunatnych) i nadają glebie barwy żółte, brązowe, bru-natne, a nawet czerwonawe.

Zjawiska redukcyjne występują w warunkach niedoboru tlenu, szczególnie w obecności związków organicznych i powodują w glebie barwy sine (zielonkawoszare, ńiebieskawoszare). W przypadku występowania na przemian reakcji oksydacyjnych i redukcyjnych, w glebie wir doczne są plamy rdzawe i sine (tzw. poziomy glejowe oksydo-reduk-cyjne).

Jednym z najważniejszych dla gleby zjawisk wietrzenia chemicznego jest powstawanie nowych, tzw. wtórnych minerałów. Są to między innynii tlenki żelaza i glinu oraz minerały ilaste (patrz: reakcja hydrolizy — kaolinizacji *=* odkrzemionkowania).

Wietrzenie biologiczne. Jest to fizyczne i chemiczne wietrzenie skał i minerałów wywołane przez działalność organizmów żywych. Jest ono początkową fazą procesu glebotwórczego, ale nie ustaje w glebach już utworzonych, szczególnie w ich warstwach wierzchnich.

Dziafante wody

Procesy aluwialne. Rzeka, płynąc zgodnie ze spadkiem terenu, meandruję, żłobiąc tereny, przez które przepływa. W czasie wylewów osadzają się w dolinie rzeki cząsteczki wyerodowanych skał macierzystych i gleb, tworząc tzw. aluwia rzeczne. Wobec coraz głębszego wcinania się rzeki w podłoże (erozja denna), tworzą się tarasy (terasy).

Utwory osadzające się w dolinach rzecznych są warstwowane, a ilość warstw wskazuje na ilość wylewów. Niekiedy osadzone warstwy powstały z już istniejącej, wykształconej gleby i wtedy aluwia takie są właściwie już glebami, bądź potrzebują bardzo krótkiego czasu na wykształcenie się profilu glebowego (takie aluwia są bogate w próchnicę, a wraz z nią w ważne dla procesów glebowych drobnoustroje).

Wartość rolnicza osadów aluwialnych uzależniona jest przede wszystkim od ich składu mechanicznego i chemicznego. Gdy rzeka przepływa np. przez tereny lessowe lub gliniaste, osady przez nią niesione mają wysoką wartość glebotwórczą, gdy natomiast przepływa przez tereny piaszczyste, czy bagniste, osady aluwialne przedstawiają małą wartość jako substrat glebowy. Zdarza się, że żyzne ' łąki lub pola uprawne zasypywane są przez jałowe piaski pochodzące z namywów aluwialnych. Najbardziej szkodliwe są wylewy letnie, często niszczące wyrośnięte już trawy łąkowe.

Na osadach aluwialnych tworzą się gleby zwane madami. Najlepsze mady zazwyczaj powstają u ujścia rzeki (np. mady żuławskie w delcie Wisły).

P r o c es y d e 1 u wi a 1 n e. Na terenach pagórkowatych spływająca w czasie ulew letnich (ale także w czasie roztopów wiosennych lub opa-

MM; ^] mi ■	■	40		■
W%W-^;y		-i* ł yii yfef P&	.
	■ ■■