IMG598

TEKSTY RAMOWE

'■vcH

Herbowy stcmnut nasuwa od razu skojarzenie z Gniazdem cnoty i Herbami ryiersii&a pirfskiegp Bartosza Paprockiego. Autor wiersza jednak samodzielnie wychwala zasługi przedstawicieli domu Potockich, prezentując ich jako obrońców ojczyzny nie tylko bitnych w polu. lecz także uczestniczących w finansowaniu przedsięwzięć militarnych, dygnitarzy

sprawujących znaczące stanowiska państwowe. Poeta chwali Potockich za wierność katolicyzmowi, czynienie zabiegów p jedność i dobre imię ojczyzny. Stwierdza, że potomkowie doskonałe naśladują dokonania przodków.

Z kniei list dedykacyjny przejmuje obszerne partie ęnowy Kochanowskiego Przy pogrzebu rzecz, włączając zarazem fonerałną kompozycję Gorczyna w dyskusję poświęconą wartości filozofii stoickiej w obliczu śmierci. Okazanie wielkości straty mieści się.w słowach przejętych od Kochanowskiego, podobnie jak pochwała cnót zmarłej księżnej.

Struktura wypowiedzi .przypomina listy dedykacyjne, jakimi poprzedzano wówczas i później kazania pogrzebowe. Poecie udało się znaleźć miejsce dla uczczenia dwu w su-

_a (jJj (,vv*^

z uwagi na to, iż podobnie jak Korecki był szwagrem Jeremiego Mohiły - obaj poślubili siostry pochodzące z tego samego domu. Gorczyn zarazem przypominał, że jego panem iesŁ Korecki, któremu ofiarował zaraz po powrocie z niewoli tureckiej radosne Pacan powitalne. Swoje wspólodczuwanie najpierw radości, zaś obecnie trosk domu Koreckich deklarował w zdaniu: „Słusznie i teraz z nieszczęścia książęcego boleję z Panem swoim, co oto światu wszyikiemu oświadczam przez wydanie tej książeczki na żałosny pogrzeb Małżonki jego ukochanej miasto kolumny albo piramidy jakiej kosztownej”²⁴. Mówca bronił się zarazem przed ewentualnym zarzutem Potockiego, jakoby rozniecał na nowo żał po zmarłe;. Stwierdził, że jego wypowiedź służy pomniejszeniu żałości za sprawą upamiętnienia dokonań życiowych księżnej. JDIategoż żałości tu więcej nie żarzę, ale umniejszam i swoje pociechy na ten frasunek przynoszę, gdy tu poniekąd KSIĘŻNY TEJ WIELKIEJ cnoty wielkie i mężne jej z światem rozstanie przypominam”¹⁷. Gorczyn zauważył, że choć t dało doznało śmierci, nie może jednak umrzeć pamięć o cnocie Koreckiej. Miał zarazem świadomość, iż śmierć człowieka wpisana w porządek tego świata jest czymś naruralnvm. t Pocieszenia szukał w filozofii stoickiej, którą pojmował w kategoriach chrześcijańskiej zgody na istniejący porządek świata. Pokazał śmierć jako przejście do nowej, lepszej rzeczywistości, jeśli oczywiście człowiek żył „cnotliwie i świętobliwie”.(List do prima polecenie sig twórcy opiece mecenasa i życzenia dla Potockiego, Warto zauważyć, iż dedykacja opatrzona została datą 10 listopada 1618. Tak więc jest to jeden z najpóźniejszych drukowanych utworów poety.

Z listem dedykacyjnym korespondują dwie wypowiedzi pomieszczone za funeralnym cyklem. Emblemat dedykowany Koreckiemu odbiega stanowczo od konwencji konsołacyj-nych. Poeta zauważył, iż książę doznaje wielu doświadczeń jednocześnie („Surowo z Tobą SZCZESCIE się obchodzi”²*). Najpierw niewola turecka, następnie śmierć żony. Gorczyn zasugerował, by bohater porzucił brzemię trosk: „Boć nie już słońce ostatnie zachodzi” i szukał pocieszenia w czynach zbrojnych („Osiądź rycerzu uzbrojony konia, / Pogoń pociechę, choć Cię troski gonią"), polecił swoją sprawę Bogu.

Bardziej osobisty charakter ma wypowiedź zamykająca całość publikacji {Kstążeaujego Miłaki autor zdrowiu i pociech życzy). Poeta przypomniał Koreckiemu, że ofiarował mu Pacan na jego cześć. Pragnął przeciwstawić mu nowe swe dzieło funeralne. Okazał współczucie mecenasowi z powocju utraty młodej ukochanej żony. Chciał zarazem swym utworem uiżyCKoreckiemu żalu. Ujawnił przy okazji, iż Żałosnego ... pożegnania... wizentnk powstał z dala od księcia, być może właśnie[w Krakowie^Gorczyn pocieszając Koreckiego, przypomniał mu, że śmierć jest nieodwracalna. Stąd też trzeba szukać pociechy u Boga, by nie zatracić się w żałości,

26,    P. Gorczyn, Żalmnego a mętnego t wintem pożegnania ... Katarzyny Koreckiej ... upizerunk. Kraków 1618, k. Au. Korzystam z egzemplarza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, syga. Ossui XVIMJ 35-11, Pozu miii ismick egzemplarz w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Waió/awskiego, hygu. 4.2lł.5,43ó.

27,    Tamte, k. Aij v,

28,    Tamże, k. E,,