img831 (2)

właściwie całej uwagi na teksty i wypowiedzi występujące w naturalnych sytuacjach. W odróżnieniu od większości formalnych prac lingwistycznych i filozoficznych, unika się tu wymyślonych lub skonstruowanych przykładów na rzecz takich „rzeczywistych danych”, jak na przykład nagranie rozmowy na taśmie magnetofonowej lub na kasecie video, czy też próbki rzeczywistych tekstów, wykorzystywanych w mediach albo w szkolnictwie. Dane te zasadniczo nie są preparowane ani w jakikolwiek sposób „poprawiane”, ale studiowane takimi, jakimi są, tzn. w swojej autentycznej postaci czy też w sytuacji użycia, zachodzącej w ich oryginalnych kontekstach.

Konteksty. Dyskurs powinien być studiowany jako konstytutywna część kontekstów lokalnych i globalnych, społecznych i kulturowych. Teksty i wypowiedzi na wiele sposobów sygnalizują swoje znaczenie sytuacyjne i dlatego należy wnikliwie obserwować i analizować struktury kontekstu (w tym także ujmując je jako konsekwencje samego dyskursu): okoliczności, uczestników oraz ich komunikacyjne i społeczne role, cele, społecznie istotną wiedzę, normy i wartości, struktury instytucjonalne i organizacyjne itd. Mimo że znaczenie analizy kontekstualnej jest na ogół uświadamiane, zasada ta pozostaje, niestety, bardziej w sferze postulatów niż realizacji.

Dyskurs jako wypowiedź. O ile wcześniejsze badania nad dyskursem, prowadzone na przykład w dziedzinie literatury lub mediów, skupiały się na tekstach pisanych, o tyle większość współczesnych prac wykazuje preferencje dla analizy trwającej werbalnej interakcji w nieformalnych rozmowach, jak też w bardziej oficjalnych albo instytucjonalnych dialogach. Mowa jest tu w istocie traktowana jako podstawowa albo pierwotna forma dyskursu. Z drugiej strony, chociaż wcześniejsze zaniedbywanie potocznych, codziennych rozmów dało podstawę do przyjęcia takiej orientacji badawczej, nie powinno to z kolei prowadzić do analogicznego zlekceważenia ogromnej dziedziny pisanych (i niemniej często potocznych) tekstów, funkcjonujących w społeczeństwie.

Dyskurs jako działanie społeczne uczestników. Zarówno mówiony, jak i pisany dyskurs stanowi formę działania społecznego w społeczno--kulturowych kontekstach. Użytkownicy języka uczestniczą w komunikacji nie tylko jako jednostki, ale też jako członkowie różnych grup, instytucji albo kultur. Poprzez swoje wypowiedzi mogą więc wytwarzać, potwierdzać albo kwestionować społeczne i polityczne struktury i instytucje.

Kategorie uczestników. Szeroko akceptowana praktyka naukowa, stosowana zwłaszcza w analizie konwersacji, polega na tym, by nie narzucać przedmiotowi pojęć i kategorii przyjętych z góry przez badacza, ale (też) respektować sposób, w jaki członkowie danego społeczeństwa określają samych siebie, jak kategoryzują właściwości świata społecznego i swoje w nim zachowania, włączając w to także porozumiewanie się. Oczywiście,

k należy na u zdroworozsądkowi recrii które sysi społeczne.

Sekwencyjn

tekstów i wypowi

To pierwsze zz»: iwrnriY bvć na w poprzedzaj ących fimm koherencji sałnoscią: elen*

anwnAn do DO] rteząco. metod; korzystając z m< tez aktów.

Konstruow

cfcaiakteryzuje i e^iosiki mogą 1 jako eiemt srzkmry. Dotyc

Poziomy i s

dekomponowani zarazem do wzaj rzzze odmiany z imp.. znaczeni; czasie stosują i dyskursu.

Znaczenie

zsaezeniem: roz JO co tu chodzi' ■k zasady, rów mn?“

Reguły. Za Teksty i wypows podzielanych sp czy interakcyjni redzie skupiać s zmieniane, a ta ewidentnych zai

40