IMG!38 (4)

koncepcja rętftncry Tłumacz) ona. te muan co prawda mc mufla pr/<r»v j dywać, lecz można jc rozumieć, uprawnione są leź przebiegające w mott. j wychdouzasadnicniach granicach ekstrapolacje (zmiany w jednym obszarze J AlywDŚo «wu»ąnamm obszary).

Ze względu tu tematykę potutirrgn opracowania, a ukże ugraniem** M miejsca pierwszeństwo przyznane zostało teoriom rozwoju ekipo*. 1 jącym społeczne, me zaś poznawcze aspekty rozwoju osobowości, choc nie mttm oczywiście mówić o ich całkowitej odrębności. Ze względu na dują złożoność lematu walne wydaje się podkreślenie, te omówiono jedynie część taoru odnoszących się do cyklu tycia, niektóre spośród roch (np Kosenmej^ > Beacie. Lewin), koncentrujące się na zjawiskach obserw owalnych w pewnym etapie życia jednostki zrekonstruowano w rozdziale X. poświęconym socjologicznym teoriom młodzieży i grupie rówieśniczej rozumianej jako środowisko wychowania

W drogiej części rozdziału omówiona zostanie teoria rozwoju społecznego autorstwa norweskiego psychoanalityka Erika Ehluona, zasługuje ona bowiem na szczególne miejsce nic tylko ze względu na swą uniwersalno^. ale i szerokie potraktowanie kategorii tożsamości jednostki, a także swój cpigcnctycżny charakter - opisuje rozwój jako proces przebiegający w trakcie całego życia jednostki, w ciągu ośmiu faz, z których każda ma własną specyfikę.

Na zakończenie nieco miejsca poświęcić należy pojęciom dcccntracji i ambiwalercji, które obecnie w istotny sposób określają perspektywy rozwojowe młodych ludzi w Polsce.

Teorie rozwoju społecznego — złożoność procesu. Zadania nauczyciela i wychowawcy

Na wstępie istotne wydaje się przypomnienie, że to, co potocznie uważa się za rozwój, stanowi tylko jedną ze ścieżek, jaką może on przebiegać. Roz-wóio charakterze progresywnym to taki. w którym każde następne stadium czy etap charakteryzuje się jakościowo wyższym poziomem funkcjonowania wybranych aspektów działania jednostki niż poprzedni. Dynamika rozwoju zazwyczaj osiąga najwyższe tempo w dzieciństwie, a następnie młodości jednostki po to, by zwolnić w okresie dorosłości i stopniowo obniżać się a wiekiem. Konieczna jest tu znajomość kryteriów, do których odnosimy obserwacje, tak by w poprawny sposób określać przechodzenie z niższego stadium rozwojowego na wyższe.

Druga mo/!i*iHc pnMp procek w której proce* rozwojowy początkowo jednak zatrzymuje się Ml pewnyn poziomic. Spowodowane jest to na ogól

dery psychicznej, logafl MM

nctyc/nym. ci) poważnymi schorzeniami nianij drftwy wnym.

Traac łiprrji. procesóu poszczeg odmienn o charak meniem rozwój. ¹ t patologi

do życia

mo/liwaść przebiegu procesów rozwojowych

ym. że oprócz zatrzymania czy bardzo utotneg) ____

a ojowych dochodzi także do cofania uę, obniżania rozwoju łych funkcji, czyli ich regresji Spowodowana jest ona aa Offift, uż w przypadku zmian o charakterze degresywnym,pnyc^yni k 'p.*łccznym. nic zaś medycznym, ze szczególnym uwzględ-hr\ \k acji. czyli pozbawienia istotnych elementów stymulujących Łkającej ze specyfiki warunków życiowych i środowiskowych k łccznc. trudne okresy historyczne, wiclodzietność.bnk Środków cdojrzaftodć społeczna i emocjonalna rodziców, brak wiedzy na Uwaoaa i potrzeb rozwojowych dziecka itdL)^M.

Poniż> grcaywny go stymu Jedną jednostk

.'zważać będziemy sytuacje, w których rozwój ma charakter pro ■ vzczcgólnym uw zględnieniem wil azówek i czynników mającydr Lac tak. by osiągał optymalny poziom.

pierwszych koncepcji rozpatrujących uwarunkowania rozwoju LJiprezentował polski psycholog Stefan Szaman". Skoncentrował się on na dwóch grupach czynników odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie i wzrost funkcji psychofizycznych organizmu: czynnikach wewnętrznych i czynnikach zewnętrznych. Pierwsze z nich to zarówno ana-

tomiczno- fizjologiczne wyposażenie organizmu, jak i potrzeby, skłonności l dążenia stojące u źródeł aktywności dziecka. Zaczynają się one kształtować stosunkowo wcześnie, istotne jest zatem właściwe kierowanie ich rozwojem, rozumiane jako celowa, intencjonalna stymulacja. Obok działali świadomych i ukierunkowanych inną grupę czynników zewnętrznych stanowią wpływy nieświadome, tworzące pewien mechanizm oddziaływali społeczeństw aa jednostkę, który sprowadza się do opisanej w poprzednim rozdziale socjalizacji. Odkrycia Szumana jak na początki naukowej psychologii są niezwykle trafne, a co więcej, zdają się potwierdzać później postawioną tezę. mówiąc%

“ M Pr/cuic/nik• Gicrowtka. M. TYtsfcowa. Pnrhologta rrnmę/m esŚMMK I I PWN. Waruawa 1990. s. 14-56.

S S/uman. Oarfa ujSraw, «. 2. WS»P. Wnim 19*5. *. 13$ i aaS