new 1 (2)

*

jggSfc

170

Połączenia rurowe i zawory

8.1. Rurociągi

Rurociągami nazywa urządzenia służące .. transporni duże Uległości materiałów ciekłych, gazowych, u r. okien lub ich mieszanin. Zależnie od przeznaczenia rozróżnia ^: ’ rurz-ciągi wodociągowe, kum.ozacyjne, gazowe, naftowe itd. Odrębne grupę rur ciągów :tam,wis, «P- uk;a ; .• obiegu oleju w turbinach, silnikach samochodowych, obrabiarkach, układy hydrauliczne łub pneumatyczne stosowane w .u.,redach, układy pneumatyczne służące do mocowania przedmiotów -,v nchw-óacn obrabiarek itp.

Elemantatni składowymi rurociąg'. są: rury i ich połączeń::?. ‘-sztaitki. (króćce. łuki, koiaYifca), rozgałęźniki r. rwe, uszczelnienia, zbiorniki, pompy, filtry oraz tzw. armatura {ra/r. tawo-y . przyrządy koiHr<'Jno-poi"żarowe). Ponadto w zależności od • \iz:tju - rciugu w ^:,;go -kład mo • ..hodz:: wydłużalniki do przejmował ¹ Hifc.w.n. cen depta/eh, otuliny ciopio-żronne. podpory, zawieszenia itp.

W dalszej części rozdziału :t u.'U omówi- e tylko niektóre elementy rurociągów oraz ogólne zasady .en projektowania.

8.2. Przewody rurowe

Materiały stosowane na rur. ary ./konnie się ze stali, staliwa mb żeliwa, z metali ■nieżelaznych i.iuca-:. uumiutum. ołowiu itp.’ i ich stopów (np. mosiądzu) oraz z matenalow nicrze-ki licznych (k .-imion^i_:. betonu, topionego bazaltu, szkła, tworzyw sz.tuc2n cń    Materiał dobieru cię w zależ

ności od rodzaju i własności prriewouzcrego czynnika oraz jego parametrów (ciśnienia i temperatury); uwzględnia de również wymagania iechr.oiogii.znc. wytrzymałościowe oraz względy ekonom ne. Najczęściej stosuje -we rury stalowe bez szwu. przewodzące czynnik o ciśnieniu. do <S4 MPa i tent* peraturze do ok. 450^SC, stalowe zgrzewane szwem wzdtużowm oj, do 5 MPą), staliwne \p„ do 64 MPn. i do . żC) oraz żeiśwoe dc 2,5 MPa.

/ do 300-:-400°C). Bardziej szoagf.łowy zakres temperatury i ciśnienia nominalne dla podstawowych materiałów na rury są ujęte w normie f'N-89/H--02650.

Zasady doboru i obliczania rur. Rury i inne części rurociągów (kształtki, rozgałęźniki itd.) są elementami znormalizowanymi; ich dobór jest oparty na średnicy nominalnej 0„, odpowiadającej w zasadzie średnicy wewnęirz-_ćj rury. Według PN-S3/K-02651 wartości uprzywilejowanych średnie nominalnych D„ wv-.W tO, 15, 20, 25, 32, 40. 50. 65, 80, ICO, 125, 150, 200. 250.*300. 400.' 500. •■'00. 800, 1000. 1200. 1400, 1600. 2000. 2400. 3000, 3400 i 4000 mm. Pwentuame różnice wymiarowe w stosunku do podanych średnie są spowodowane tym. że rury (zwłaszcza grubościenne) są produkowano o jednakowych średnicach zewnętrznych przy różnych grubościach kdanc;. a także tym, że niektóre warstwy ochronne (np. smoła, asfalt, tworzywa sztuczne) zmniejszają średnicę wewnętrzną (prześwit rury). Wymiary rur stalowych są ujęte w normach PN-74/H-74200 — PN-75/H-742''' (w tym rury ogólnego zastosowania: PN-80/H-74219).

Stosuje się następujące określenia:

/>,, — ciśnienie nominalne, przyjmowane jako nadciśnienie przewodzonego czynnika względem otoczenia; ciśnienie nominalne jest wprowadzone w celu ułatwienia obliczeń i zmniejszenia asortymentu produkowanych elementów;

p_r ciśnienie robocze, stanowiące (0,5-5-1) p_n; przy przewodzeniu cieczy ’ gazów bezpiecznych dla otoczenia o temperaturze poniżej 120“C — p. ■- p„. przy wyższych temperaturach czynnika lub przy czynniku o własnościach korodujących, żrących lub trujących — odpowiednio mniej (przeliczenie wartości p_r nu ciśnienie nominalne p„ — w zależności od temperatury czynnika materiału rury •— podano w normie P^,v-89/r: -02650); ’

n,„ -- ciśnienie -.-óbne. stosowane w próbie wodnej na szczelność przewodów: przy ciśnieniach nominalnych 0,25-:-20 MPa -    = 1,5 />,„

• .zy wyższych zaś - nieco mniej (przy p„ - 64 MPa — p_;„ * 1.25 />„).

Śruu.eicę wewnęirzną rury (- D„) ustala ,.ię w zależności od strumieni., objętości (• ójętościowego natężenia przepływu) Q, tj. objętości czynnika prze pływającego w jednostce czasu. .-•-ar. od rednicj prędkości przepływu »

(8.1

gdzie C„ w m, S w nr, Q w m³/s, » w m/s.

• i

‘•i !V

:;! ;ij.i

Strumień objętości O przyjmuje się zwykle jako wartość stałą, wynikającą .• v.roag,•.krcśUr.yon dla dc. 'go rurociągu. Prędkość przepływu ustala sic na podstawie /uicceń, pcianycn ai.in. w normie PN-76/M-34034. Przeciętnie przyjnt:się >> — 0.5 -t- 5 nas dla wody, ł-t-2 m/s dla oleju, 2-5-25 m/s dla "■ óctrza i gazu oraz Id —60 m/s dla pary wodnej przegrzanej. Należy zwrócić ;.~/.y rym uwagę, żc przy stosowaniu większych prędkości przepływu można stosować rury o zmniejszonej średnicy. Jest to korzystne zc względu na mniejsze zużycie materiału i niższe ’ koszty instalacji, ale jednocześnie powoduje zwiększenie oporów hydraulicznych i straty energii, proporcjonalne do kwao-ratu prędkości. Konieczny jest zatem dobór optymalnej wartości prędkości przepływu,