IMG72 (3)

'^vsłłół^.

nicm^^ni,,ne Bot%^,,Un przedstawia lny główne zagadnienia, związane ze

•    ^sysiemów w-spółpr»cu/ących ze sobą w czasie rzeczywistym.

•    11 ™'^v!^eme oprogramouaniu pracę w rólnych systemach (przenoszalnoići s. 213j ^mien,e Wymiany d*nych pomiędzy różnymi systemami (Borgman 20^

Wszystkie wymienione przez autorkę zagadnienia bezpośrednio wiąŁj »ię z funkci wamem globalnej biblioteki cyfrowej, decydując ojej postrzeganiu przez u2ytko*??^r^ j*ko jednolitej struktury i zasobu.    ^n,*ów

Paul Miller w swoim rozumieniu tego terminu idzie nawet dalej: aby wipęii , należy być aktywnie zaangażowanym w realizację bieżących procesów, zapewniają?¹^ zarządzanie systemami, procedurami i funkcjonowaniem organizacji w taki sposób ^C^^cł* zmaksymalizować korzyści z wymiany i wielokrotnego wykorzystania informacji' równo wewnętrznie, jak i pomiędzy serwisami (Miller 2000J. Oprócz ważnego zazjaJ^*" n/a kompatybilności sprzętu i oprogramowania komputerowego zwraca on takżej*?*' na współdziałanie w sensie sposobu funkcjonowania serwisów GBC. głównie z widzenia przepływów informacyjnych. Przedstawia on współdziałanie w sześciu asj*? tach:

• Współdziałanie techniczne, związane ze stałym rozwojem normalizacji komunik^ transportu, pamięci masowych i reprezentacji danych.    ^Jl-

• Współdziałanie semantyczne, dotyczące nazewnictwa, na przykład stosowania w rfo nych kontekstach (zastosowaniach) terminów typu autor, twórca czy kompozytor. któ» mogą oznaczać to samo lub bardzo podobne pojęcie.

• Współdziałanie polityczne społeczne - decyzja o zwiększeniu dostępności zasobów ma implikacje dla serwisu, którego dotyczy (utrata kontroli łub poczucia własności) dla jego pracowników (umiejętność obsługi bardziej skomplikowanych systemów i _no.‘ wych. rozproszonych grup użytkowników) oraz obsługiwanych użytkowników. Współdziałanie pomiędzy społecznościami, ich instytucjami i poszczególnymi dyscy. plinamL wynikające z potrzeb docierania przez uczonych do różnorodnych zasobów zawierających informacje zarówno z ich głównych, jak i pobocznych obszarów zai_n. teresowań.

• Współdziałanie prawne pomiędzy unormowaniami poszczególnych krajów dotyczących uprawnień do dostępu i własności.

• Współdziałanie międzynarodowe - wszystkie wymienione problemy jeszcze narastają, gdy rozpatrywane są w skali międzynarodowej, gdzie różnice technologiczne, w stosowanych zasadach pracy i organizacji narastały przez wiele lat. Z drugiej strony rzadko można znaleźć przykład tak rozbudowanej współpracy, jaka realizowana jest między serwisami GBC na wielu płaszczyznach i od wielu lat.

Można wyróżnić wiele obszarów, w których mogą występować utrudnienia w zakresie osiągania współdziałania, wpływające na rozwój GBC. Wiele z nich opisałem szczegółowo w innych rozdziałach tej książki. Współdziałaniu sprzyjają:

⁰ Jednolite interfejsy użytkownika.

⁰ Jednolite systemy (przestrzenie) nazw i identyfikacji.

⁰ Standaryzacja formatów dla zasobów informacyjnych.

• Jednolite systemy semantyczne, w tym ontologie.

⁰ Standardowe schematy metadanych.

⁰ Standardowe protokoły sieciowe.

•    Standardowe protokoły wyszukiwania informacji.

•    Standardowe zasady autoryzacji i zapewnienia bezpieczeństwa [Tedd, Large 2005,

5.88].

Jak wynika z tego wyliczenia, współdziałanie i standaryzacja rozwiązań każdego rodzaju idą ze sobą w parze; są dwiema stronami tego samego zagadnienia. Na podstawie

■ |_(SjąiKi można powiedzieć, żc w zakresie współdziałania (»unda-ui bardzo wiele. Wszystkie działania związane z GBC powinny być sposób, aby zapewniać możliwie wszechstronne współdziałanie wy-* ^w . Sprzyja temu tendencja, widoczna w rozwoju IIN, tworzenia raczej ^^v'ff'Linia oprogramowania, technologii) otwartych, ułatwiających współ*

Av(P«^bllK°

fi*

4.7. Archiwizacja (długotrwale przechowywanie)

li archiwizacja, obok zapewnienia w laściwcj liczności udostępnianych zbio* ***** oraz identyfikowalności treści, usług i osób, uznawana jest za naj* ^_v. tfjr^hę właściwie zorganizowanego środow iska informacji cyfrowej [Lavoie. 'i#°j^2004)* Jest ona bardzo istotnym zagadnieniem: braki w jej realizacji powo* jyiflps¹’)' Unikowym okresie funkcjonowania Internetu formułowanie opinii o Sieci irninanentncgo kryzysu w zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego 1 na* jako ^ ilości*¹. Powstawały określenia typu „ciemny wiek cyfryzacji”, oznaczające iiliO'^ve?° ^ikowitą utratą piśmiennictwa z zakresu kultury i nauki [Kuny 1997], Zwra* także uwagę na pozytywne cechy Webu z punktu widzenia archiwizacji -<# J ^_cbje nic da się ukraść czy zniszczyć, tak jak obiektu fizycznego [Koehlcr Obecnie na szczęście już nie padają pytania o to. czy należy archiwizować za-Web, ale raczej w jaki sposób zarządzać zasobami Webu w sposób zapewniający ^rchiwiMW > stały dostęp. O wadze tego typu zadań świadczą międzynarodowe ini-^ takie jak International Internet Preservation Consortium (IIPC^ [Hakala 2004. ifOl oraz amerykańska National Digital Information Infrastnicture and Prcservalion

U»n(NDIIPP)“.

o ile prawdą jest, że obiekty cyfrowe są trudniejsze do archiwizowania niż analogowe, i należy stwierdzić, że stopień ryzyka utraty materiałów różni się znacznie w zależno* IJj ^ rodzaju zbiorów. Istnieje na przykład spora obawa przed utratą osobistej strony Web uczonego, nawet z dnia na dzień, jednak znacznie mniejsze niebezpieczeństwo takie-₀ zdarzenia istnieje w przypadku zasobów czasopisma komercyjnego, udostępnianego Webie czy repozytorium instytucji naukowej. Dość nieoczekiwanie pomocne w zakresie jjchiwizacji okazały się Google. które wieczyście archiwizują strony Web. indeksowane piTcz wyszukiwarkę⁴*, innym zasobem, ukazującym historię Webu, jest Internet Archive Brewstcra Kable, który jest organizacją non profit, utworzoną w 1996 r. w celu archiwizacji informacji cyfrowej i zachowania jej dla przyszłych pokoleń. Średnio co dwa miesiące iio archiwum dodawane są strony indeksowanego Webu. Jest to najbardziej kompletny zapis Webu dostępny dla użytkowników, a jego najstarsza zawartość bywa unikalna. Internet

¹¹ Jednym z pierwszych autorów, którzy zwracali uwagę na problemy archiwizacji byt Jc(T Rothcnbcrg, któ-iy w |99S r. w swoim artykule przedstawił hipotetyczni) sytuację: zostawił swoim wnukom CD-ROM i lisi, w którym wyjaśnił, że na CD-ROM-ie znajduje się instrukcja odnalezienia pozostawionego wnukom skarbu. CD-ROM został jednak znaleziony w 2045 r. Czy będzie możliwe odczytanie CD-ROM, jeśli nośnik ten nie jest już używany⁰ [Rothenbetg 1995, s. 42]. Artykuł len zapoczątkował szeroką dyskusję.

^K http: nctpre<mc.org about inde.c.php.

^Whllp://ww,digilalpreservalion.gov/.

^w W związku z archiwizacją przez Google wszystkich indeksowanych przez nie treści, w czasopismach komputerowych pojawiają się nawet porady, w jaki sposób usunąć niechciane materiały z pamięci Google. Może się bowiem na przykład okazać, żc ktoś chce usunąć lekkomyślnie wysiany post na listę dyskusyjną podpisany własnym nazwiskiem i zawierający niecenzuralne treści. Wówczas jedynym sposobem jest indywidualna prośba do przedstaw icieli wyszukiwarki (Dren 2008, s. 22).

189