P1190185 (2)

280

280

GtODY NIEZWYKŁE

Kfc. 11-7- Ciecz - rzuć poziom; grodziska i odkrytych w jego ofcręfcic budowfi (wg T. Kryszzo&ik. oprać M. ToedeckO

mrat wówczas Bogte Kostrzew -ski (1956x mtr z pnrnrmm do 19661. Ot*» mas rejon pmliria osadę tragpwą z fcoWbian Iw. Ifi-kofeja oraz inne stanowisk* dtm-ną mgę *T**"n walać aa grodzie aćanny. tootcgo wały. aatwuatdotocadiowBc. nawa ózmą mbohm charakterystyczny deaca b4*^ani Oyc 1L7).

Tknj ifcfcwan tufardaa ęck-tatatonegn odbycia, jakim ofcaza-to aę ortdnraęrk¹ fandnntntów pa-Mwa z przylecą don madą, na Mm natrafiono w południowej częsa majdano grodziska Bodowie te mfcrycy odadsiS do najazdu z czarów Braaysbwa. a zatem do fcnńea ba uzydaenych XI w. Innym badany < knurami tego zespołu byty prmwdnln wału wewnętrznego. addzrlajyrgn mniejszą. pół- || nocną część jjjródzfeka od cagśd południowej. Odcinek północny, w którym natrafiono na fragroenr. mutu kamiennego, utożsamianego z kościołem grodowym. pfaeflóno jako gród książęcy.

W latach dziewięćdziesiątych XX w. wznowiono prace wykopaliskowe, Mae ty razem dtnnutaiowano w rejonie kościoła św. Mikołaja, położonego pyr wartałr targowej, oraz na budowli po aronie północnej grodu, identyfikowanej z kościołem grodowym. Efektem badań kościółka było odsłonięcie elementów najstarszej świątyni, określonej jako budowla jednonawowa, zakończ o-na od wschodu półkolistą apsydą. W stosunku do obiektu drugiej fazy była ona aieco prwawięa na północ. Odnotowano istotne różnice w sposobie budowy kard—i rańw kościoła starszą fezy, objawiające się w jakości zaprawy i wielkości canarnpfgo materiału budowlanego. To samo dotyczyło fundamentu części apaydałnej kośoob Kościół ten wydatowano na podstawie danych (■■ygrókznydi na okres od icbyini X w. do przełomu XII i Xm w., choć Tm Kryszmłtak (2000) uważa, że archaiczna technika budowy murów ■rpiacwić raoae genezę sięgającą drugiej połowy XI w.

Najodrawydł odbyć dokonano wewnątrz wałów grodziska Składają się

jtt ńie wspomrdaad M Mby łmfcnry pakuialnej z rotundą oraz usytuowa-i*T * caęśd potrricnej grodziska kościół p.w. św. Jana Chrzciciela Na re-Bty paładwn w Gtoau natrafiono w trakcie prac badawczych w latach pięć-dbct*W® XX w. Budów b praadowicna w południowej części majdanu gro-

Awfa składa się z prostokątnego pałarium o wymiarach 52 z 46 m oaz przylegającej doń od arony wschodniej rotundy ba apsydy, o średnicy ej 16 m Odsłonięte w trakde wykopalisk zdiaiiyayJi dolne panie murów, -wykonanych z granitowych głazów narztaowytb, określono jako fundamenty rozpoczętej i niedokończonej budowfi. Dodajmy, ze głazy te tae B powiązane zaprawą. Prawdopodobnie już we w-sępnym etapie zaplanowano podziały wewnętrzne budowie na co wsiozuf) ansy wewnętrzne, przy-Bnwiimjące rozplanowaniem wzorce z pałarium na Osnowie Lednickimi W obrębie rotundy nie stwierdzono podziałów wewnętrznych ani apsydy. Z paia-oum Zachowały się trzy warstwy kamieni widoczne w fundamencie, a w naj-bKższym otoczeniu nie zidentyfikowano śladów desmiktów. Dało to podstawę do wysunięcia przypuszczenia, że inwestycja ta nigdy nie doczekała aę pełnej ggalłżacjL Fundację palatrum przypisuje się najczęściej Mieszkowi 0, a przerwanie budowy tłumaczono najazdem Brzetyshwa na Polskę u schyłku łat Jngdziestych XI w. Inaczej kwestie chronologii widzi Teresa Rcdzźńska-Cborąży (2000). Zwraca uwagę na folo, że plan budowli greckiej zastanawiające odpowiada pierwszej fazie podobnego założenia pałanalnego z Ostrowa Lednickiego, datowanego znacznie wcześniej, bo na drugą połowę X w. Odnotowana że obydwie budowle powtarzają plan późnoancycznych rezydencji prowincjonalnych, przetrwały w tradycji i nadal obecny w archrreknrrze wczesnego średniowiecza. Rodzi się zatem pytanie: czy io budowla w Gieczn, późniejsza o niemal czterdzieści lat, powiela wzorzec lednicki, czy też na odwrót -

Httu iii...... z jakichś powodów plan pałarium greckiego przeniesiono na

pałatrum na Łedrńcy? Jeżeli tak, to należałoby przyjąć że obydwie budowle zaistniały już w czasach Mieszka I. Który kierunek interpretacji jest właściwy -‘ostatecznie nie rozstrzygnięto. Ale odnotujmy, że tezę o pierwszeństwie budowli greckiej oparto na przesłankach, których podstawą są podobieństwa formalne obu budowli. Czy są one jednak wystarczające, aby przyjąć tezę tównoczaso-wości? Symptomatyczny w tym względzie jest przykład założeń pafarialriydł znanych z Wiślicy, powstałych - w świetle najnowszych ustaleń - zastanawiające) późno, bo dopiero w wieku XD (pot rozdz. 10). Przy przyjęciu założenia, że budowla giecka jest znacznie starsza niż dotąd przypuszczano, trudno też wyjaśnić, dlaczego tak ważna inwestycja nie doczekała się pełnej realizacji, podczas gdy wybudowano w tym miejscu kościół grodowy, i to znacznej

Wielkości

Kolejnym odkryciem przyciągającym w ostatnich larach wiele uwagi są zidentyfikowane w północnej części majdanu grodziska relikty kościoła św. Jana Chrzciciela. Natrafiono na nie u progu łat sześćdziesiątych XX w. podczas realizacji programu badań milenijnych. Ale niewielkie wówczas odsłonięcia i mało znaczący kontekst archeologiczny pozwoliły badaczom jedynie na wysunięcie przypuszczenia, że - podobnie jak w przypadku Ostrowa Lednickiego - są to pozostałości kościoła grodowego, którego chronologię odnoszono do okresu drugiej połowy XI w. lub początku XII w.