P1190199 (2)

ARCH HOLOO IA YC II ADANI AC II NAJSTARSZYCH ZESPOŁÓW

508

wały w osady ludności służebnej. kiOni ł>\1f i codzienna praca podporządkowane były rytmowi życia wspólnot zakonnych. 2 tych względów najstarsze aespoły kłasztome od lat są przedmiotem zainteresowań archeologii wczesnego średniowiecza. Ale obiektów tej grupy, na dodatek odnoszących się do najwcześniejszych etapów frutkcjonowania państw.» jest na ziemiach polskich stosunkowo niewiele Ponadto, większość « ntah była przedmiotem badaó w przeszłości W okresie powojennym można wyznaczyć dwa etapy zwiększonych zainteresowań ohlektainł tego rodzaju. Pierwszy odnosi się do okresu hudań milenijnych. kiedy to czołowe zespoły poklasztome, w tym sięgające początkami czasów pierw sz\ch Piastów, byty przedmiotem dociekań zarówno areheologów. jak i histoo-ków^-mediewistów czy historyków archltektuiy. Prace te, prowadzone z różnym natężeniem, nie doprowadziły jednak do jednoznacznego rozstrzygnięcia podstawowych kwestii związanych z początkami fundacji klasztornych. W latach osiemdziesiątych XX w. i później ponownie podjęto prace badawcze, zwłaszcza w obrębie zespołów, których znaczenie dla pozna nu początków monastycyzmu polskiego jest szczególne Ich wyniki wnoszą wiele nowych ustaleń, niddedy zmieniających obiegowe opinię na temat początków zgromadzeń zakonnych. Dalej prezentujemy kilka ptzykUksw, które ilustrują złożoną ptohłentatYkę Ktdań Pwcaą one twjstusiwh zgromadzeń na ziemiach polskich. jakimi są zakony benedyktynów* i cystersów

U progu dirj^stianiŁicii: pierwsie opactwa benedyktyńskie

Najstarsze mi lóAcfctcjauu ntrruMWJnęmi na nenuach polskich były ^ronuvi*s ma mnear rwane Knedyktyńskimi. założone w M w we Wsiedt przez Benedykta z N\mm»' Wczesne dzieje hęr>evhktynów w Polsce są nadal przed-whtm dyskusż i wiełu analiz W pneokwi wc-suwano hipotezę o ich ctzia-yniso nuscmn stęjstwcei nawet IX w Nre znalazła ona jednak potwżeicbenia w maMWlak archrokąpczmch. Przejmuje mc nbak. że to ziemie bmechk-cvtu mmmMyl pMremtz hżdrapura pofcżum — Jnatwimi i Ikąmmi 2 kh jigyaiwą wiązane są tei na) ■ ar w misie wsrcxi płramon puppań iku b w Mi utę^i Bampc Nadmamk warto. 3e icWiżcl sw W v wiech przed przybyciem ża (\dskt rwtązanc był r klasztorem benedyktyńskrm swięfvch Aleksego i A^y nUzirgi^- na rzynukan Awentynie. Źródła pisane w sugestywm jpeob oma-»itnaklAw Pięctu Hnn Mcvzeaihkvw na pusty Chrobrego pnybt w KAM i i traki i ostedk w McctnnecM HenecKii i kft tu dułączyk «fc» '•‘.ci*, mse^cowi cżkaikowie wsychszy - kuł. Mateusz i Kresem Rabunkowi* aąwt _A    | i morderstwo dokonane m braciach atbwnck nie *ako*vr>h

W 2j inW, gnŻrihŻi «naNMHr Żar ,> kaaMma « MMIaai KŻ awęvWw MUau—ww aamtmmtmm ^m Z ląąol yi----wt Z. Wa>ta*W MA a MkMMM tein

PROGU CHRYSTIANIZACJI

m

jfcjalalnosci klasztoru Odbudowany jeszcze w czasach rw*«g. i asikny nowymi członkami wspólnoty, przetrwał co najmniej do far uzydzestych XI w.^J IWaza stę. że jeszcze za żyda tego władcy powstało opactwo w Łęczycy Air te wptarsze, niekiedy na poły legendarne fundacje, nieuchwytne dotąd poprzg badania archeologiczne, upadły w matę reakcji pogański j kocka ht nzydzje-stvch XI w. Dopiero Kazimierzowi Odnowicielowi, a zwłaszcza Bolesławowi Śmiałemu przypisuje aę zakładanie w diecezjach trwałych ośrodków mocami mych Do Polski przybywali wówczas mnisi, zwtaacza z rejonu Lccarwąp }l Kolonu. Przyjmuje się, że w widu ośrodkach grodowych powstawać aodt wzpółnncy mieszane księże* i zakonników.

Od czasu uzyskania w drugiej połowie XI w. fundacji prawnej, benedyktyni wykazywali ożywioną aktywność ekonomiczną, co nami mdii fundacjami biernych klasztorów Z osobą Kazimierza Odnowideli wiązane ą początki opactwa w Tyńcu pod Krakowem i w Mcg-Jnk a z inkńiywy Bolałm 5dua-lego powstać raogjta opactwo w Lubiniu i - być atane - w Płocku, to wygrania i Kd Śmiałego U 079) proces fundowania klasztorów ustal wdramay. Dopiero na początku XU w., w czasach Dcżukarz Knywousego pcw ad Ikasanr św Trójcy na Łysej Górze oraz koleiny, ufaodowaoy przez boaea Sieciecha w Sieciechowie nad ^fisłą. T tym $3&iyin okresie powagą kdejne Akbcjr na Śląsku w Legnicy. Łuhlążu i 'KiochwżL V dąpi XI i XQ w aeć opactw benedyktyńskich obejmowała Tyniec. Łysą Gorę. Seóedtów Mosjino-lahn i Płock (ryc, 15-1). Kzeczywm Kaha Uwrzów byh wglrea. choć Zmienna, opactwem podjpotządDowywmn tez kośdob, Ptccesy ae mbatf |mnchu po wyprawach Krzywoustego aa Ramę. Najkahą wakaaną akcję misyjną prowadzili tara *****° z Mogfcn.

Do XII w benedyktyni odgrywa! wiodącą mię w nm retgaąm i taka raktym kraju. Ich aktywności zawdzięczać rulety aun. ązazkaie do Fcfcśż oraz wykonywanie na miejscu wielu ksiąg Rurgs mych Klasztor swą cćecrscśca BuJhwTą umacniał strukturę wczesnego KcsocŁl hahaale prerw szych budowli sakralnych uświęcało w pewnym .wpah także «sxę wiatky Mógł B powiem mieć przeświadczenie. ae w pAkącir a« reebeskre obetną monarchę a zarazem hkl kadry aptataowl swoaa kkaa (1 MżMmaftk WJ, i6iX W przypadku fundacji kłasmoraych władca korzystał dodabcaaa | łask spływających na niego z racz —.uAi—yrh mabiih modo*. Bach zakonni budowali więc thogę jrrw atąią kar ahawwaka aie tyko «hk». aie I db Icrnyth zarżępow żywych. Do kk Kaapatad adzab tez pmgcm Spisanie kadr na wezsae scanow«ża ketoetoe łda dypbaaatwiBa lesąęchj i wiele inr.wh Tę czołową pozycje beaerfctrmi wach pod baw znekui XII w w wtttku puwszmra i Kiwp wwych ągreraadam szybka

M. U-.'

MMMM

IKNi MM9 m$ » %lp* nfed mi «

m tet av * atMft