PICT6382

czcnia życiowego, informacje uzyskane od badanych, dzięki prowadzonych z nimi rozmowami, wspólnego z nimi przebywania, ich słuchania i odkrywania icli przeżyć, chwil radości, szczęścia, smutku, przygnębienia, itp. Prowadząc obscnvacjc i rozmowy, badacz stara się zrozumieć unikalność swojego rozmówcy i poznać jego cechy osobowe, stan psychiczny, motywy zachowania i postępowania. a niekiedy i jego sytuację rodzinną, szkolną, środowiskową, w której aktualnie się znajduje. Umożliwia mu to zrozumienie przyczyn, dla których ludzie odchodzą od powszechnie obowiązujących norm, wartości życiowych czy zasad postępowania.

3. Część zwolenników ilościowych metod badawczych upatruje szansę w rozwoju metodologii nauk społecznych i tworzeniu systemu wiedzy teoretycznej poprzez badania ilościowe. Uważają oni, że dzięki badaniom ilościowym oraz pomiarowi, możliwe jest dokładne poznanie zjawisk społecznych, przeprowadzenie analizy ilościowej oraz wyciągnięcie na tej podstawie wniosków. Są oni zdania, że dzięki takim badaniom, możliwym staje się określenie zależności pomiędzy określonymi oddziaływaniami wychowawczymi a skutkami, jakie one przynoszą. Sądzą także, że badania takie mogą rozwiązać wiele nierozwiązanych dotąd problemów związanych z kształceniem i wychowaniem. Zarazem są oni zdania, że badania jakościowe nic przyczyniają się do tworzenia i kumulowania wiedzy społecznej, ponieważ zebrane materiały i informacje cechuje duży subiektywizm interpretacyjny.

Zwolennicy orientacji jakościowych, dostrzegają natomiast wiele błędów i mankamentów w badaniach ilościowych. Uważają, że zachowania ludzi nic przebiegają według określonych i stałych reguł, a zatem i próba zrozumienia postępowania ludzi nie może być ograniczona do powierzchownej rejestracji objawów owego zachowania. Dlatego za niecelowe i nieuzasadnione jest stosowanie w badaniach społecznych jak i pedagogicznych metod ilościowych, które nic są w stanic zmierzyć niewymiernych zjawisk, takich chociażby jak: poziomu zrozumienia przez uczniów lekcji, poczucia niezadowolenia z uzyskanej oceny, poziomu strachu przed klasówką, satysfakcji z udzielonej odpowiedzi, itp., gdyż są to zjawiska niewymierne. Formułowane zastrzeżenia są niekiedy uzasadniane tym, że zjawiska dydaktyczno-wychowawcze oraz zjawiska psychiczne jak i odnoszące się do rozwoju osobowości jednostki, są niepowtarzalne i trudne do wymiernego uchwycenia w przypadku stosowania pomiaru. Można zatem wątpić w wartość tak zebranych informacji.

Zwolennicy orientacji jakościowej uważają także, że celem badań nic jest ustalenie związków przyczynowo-skutkowych i wyjaśnianie badanych zjawisk. lecz motywów kryjących się za postępowaniami ludzi jako jednostek tkwiących w określonym kontekście społecznym i to w taki sposób, w jaki rozumieją je jednostki objęte obserwacją i badaniami. Zrozumienie motywów i przyczyn takich bądź innych reakcji jednostek, jest w przekonaniu zwolenników badań metodami jakościowymi czymś więcej niż ujmowaniem tych samych stanów w postaci statystycznych gcncralizacji, czy zależności deterministycznych.

Z uwagi na specyfikę przedmiotu badań pedagogicznych, utrudniającą dokonanie ilościowego opisu zjawisk dydaktyczno-wychowawczych, z tych powodów. osoba podejmująca takie badania, powinna charakteryzować się specyficznymi cechami osobowymi wyrażającymi się m.in. otwartością na postawy i poglądy innych osób. umiejętnością słuchania i rozumienia uczniów, prowadzenia z nimi dialogu, wczuwania się w ich sytuacje życiowe, stany psychiczne jak i umiejętnością obserwowania zjawisk i procesów trudno obscrwowalnych. i do nadawania im właściwych znaczeń.

4.    Badania ilościowe w naukach społecznych, opierają się na metodach i technikach przyjętych z nauk przyrodniczych. Umożliwia to dokonanie w miarę dokładnego pomiaru badanych zjawisk oraz wyciągnięcie na tej podstawie wniosków. Przyczyniają się tym samym do tworzenia wiedzy obiektywnej obadanej rzeczywistości, na podstawie której można formułować określone zasady i prawidłowości odnoszące się do badanej rzeczywistości społecznej czy edukacyjnej. Pozwalają także na porównanie podobnych zjawisk w różnych instytucjacłi i w różnym czasie oraz na określenie związków zależności między zjawiskami.

W badaniach jakościowych istnieje niski rygoryzm metodologiczny. Metody i techniki badawcze dostosowane być muszą do pozyskiwania przez badacza informacji w wyniku nawiązania bezpośredniego kontaktu z badanym jak i pozyskiwania informacji drogą bezpośrednich obserwacji. Zaliczyć do nich przede wszystkim należy: obserwację uczestniczącą, studium przypadku, dialog, bezpośrednia rozmowa i wywiad z badanymi, niekiedy analiza dokumentów i wytworów działania oraz empatia i introspckcja. Istotną cechą tak pozyskanych informacji jest duży subiektywizm w ich opracowywaniu i interpretowaniu różnych zachowań i reakcji jednostek, ponieważ informacje są prezentowane, tak jak widzi je i ocenia badacz.

5.    Dużą uwagę w badaniach ilościowych przewiązuje się do narzędzi badawczych, eliminujących w pewnym stopniu wpływ różnych czynników zewnętrznych jak i subiektywnej oceny badacza na wyniki badań. Dobrane czy opracowane narzędzia badawcze wpływają nic tylko na sposób i zasięg przeprowadzonych badań, ale także na wartość pozyskanych informacji. W' badaniach ilościowych głównymi narzędziami badawczymi są: kwestionariusze ankiet i wywiadów, testy pedagogiczne, arkusze obserwacyjne oraz skale pomiarowe. Dzięki ich standaryzacji, istnieje możliwość objęcia nimi dużych zbiorowości jak i stawiania badanym tych samych lub podobnych pytań.

W badaniach jakościowych zwraca się uwagę głównie na kontekst sytuacyjny zjawisk. Zakłada się. iż badane zjawiska czy procesy nic są w pełni poznawalne poza swym kontekstem, czyli poza faktami czy zdarzeniami, które im współtowarzyszą. Z tych względów narzędzia badawcze nic są, gdyż nie mogą