scs70

J) *. li    _______________

**¹ < ** ^{ł <} I ‘^v HI III pnlnlatfancjl (*nb, f12, H

/, *-• ^ł ** l'*' ''**/ ^ ^• *» I '^v wyniku pnlmnlfitnrjr I prrer kitmłigfftilM przednie, / i sonanty miękkie (*ob. § 12, b);    ¹

i < !*• ^ł < 9i *<?»•** a; (rob. § 16, b);

I w Rrlipie /r < ps. Jfr, tj, stj\ tkf, Sf, fł, »/ (rob. $ 16, b, _c, $ 30); i w grupie arf < ps. # udj, tgj. U, ii, si (rob. § 16. b. § 30).

*) r:

p < I*- ^r < i^,ic-1» («»<«ka bilabialna) _w nagłosie i w pnlącscnincb ilyft ongicanych av. "U Pi*^clł samogłoską (por. wyżej «,_K. _oy > „ _pr*«| sp%hmk«, § 32, a, 3), np.: sęs. i ps. rMM ś pic. *(mł/ł-; scs. i ps. nor* < pic. *nrtms; $cs. i ps. plovq < pic. •piotrom, por. p/irfi < pic. ’p*oęti; sc*. i ps. kytMli < pie. ‘AAitya-; part. prnct. act. I si-s. i ps. «mt» £ pie.    gen. ag. f. scs. i ps. svtknve < pic. •sgeMge,

|_M,r. N sg. srrkry % pic. *tfrrknh itp.

r- « ps. r-. t*w. r protetyczne w naglić przed -s i (* pic. i -*), np. v*/«r* •.Irwgi. "1'>ry' < I»s. *r»/or» S,’ pic.    por. lac. Uicr, uUn/i,c; scs. i ps. ey./łYI <

s pic. *«<*". /*»■    rykami (por. wykryli) < ps. 'nykryti < pic. •«*-.

nor. p«i- iMłrykwft'. f>r:yttyknąi', nawyk i oboczny wyraz nauko.

10) », w, »,

OT < ps. m $ pic. w. np. wa/i < pic. •auł/er; damb < ps. Vo«* < "dadml <

$ pic. “dadml\

ot < ps. m przed / (zob. § 16, b):

n < ps. « $ pie. «, np. nebo < pic. •aebbos, por. sti. ndbhas, hc. nebula 'mgla, obłok'; nor* $ pic. *«c|w; gen. sg. m. kamenę < pic. •hamtnes itp.; rf $ ps. ń przed / (zob. § 16, b).

II) r. ». | |

» $ ps.r $ pic. r, np. scs. i ps. berą < pie. •bheróm; scs. ramę $ ps. *orm^ < pic.

itp.;

i < ps. / .przed / (zob. § 16, b);

l < p«. / < pif. i, np. scs. i ps. Ihn, ^ pic. *laium, por. lac. Iaevus; scs. i ps. mtfia < pic. 'mighla, por. lit. migla itp.;

P«. r pized j (zob. § 16, h);

r tzw. wstawne (cpcntctycznc) s ps. f w grupach pj, bj, vj, mj (zob. jw.); j < ps / < pic. / (/)- pochodzenia starszego, np. scs. i ps .jurt* 'miody' £pic. *f<« Kwo-, por. lac. iurenis; scs. i ps. trije, trbjc < pic. *1 rej et, por. gr. frels, sti. tróy<U\ scs. i ps. riją, Vhjq ^ pic. *itr(o-, por. lit. vejii, sti. ttiyami itp.;

j ps. j (f‘) < i przed samogłoską, co jest właściwe tematom czasowników na -/• (koiiing. IV), np.: scs. i ps. prot-i-ti, prot-i-li i inne formy, ale proS-ą < •pros-j-ą (proi-i-ą) ^ *pros-i-óm itp.; scs. nnitlb (N sg. m., n. part. pract. act. I) < bcs. •rialjk ps. *vorl-i-b < *vort-i-ut (por. § 23, b, ll>);

j- <; ps. j- w nagłosie — nowszego pochodzenia —* przed samogłoskami szeregu pr/A-ilnicgo e, ę. r, i, k, czyli tzw. j protetyczne (dostawione, dodane, por. wyżej v-protetyczne), np. scs. jrla < ps. *jedla < pic. •tdhla, por. poi. jodła; scs. jamk < ps. •jimb < *jfdntb ^ pie. "ed-rni, por. poi. jem, lac. edó; scs. i ps. j(łro 'wątroba' <i pic.

/iU iilmk Jimę, H < |«.    < '“1 ( I h*f).

|mm. dl, lihOiim-

por. III. Im, poi. po-/M telycsne piżod ssmog¹* ora* uił, ulro obok 0 lotka j molo w

! Iw pMnlrJaftym okroiło Irsfla «k WP «|»«r»a!fr*fU# /• B |«» kluiml W o i egu lylncK'* ⁿ> Mi np*    **b«»k Juko, juviH

/n rj /w/rm formy to odbijają cechy dialektyczno alnwłańtkie. |o| rćśłonych warunkach znikać (zob. §§ 12, b i 16).

§ 33. Syntetyczne djęcle rozwoju ayatemu fortologicznego

Za najważniejsze * aiany I innowacje) w ramach pa- ijUeniu fonologięzncgo przejętego potem w na wolniejszych ramach prr.cz j(iyk tcl naleiy uznać: 1) zamianę opozycji iloesaa wej wpkalizmu przez opozycję jakościową; 2) jrtjjdcraiuĘ sylab; 3) powstanie koi ejacji palatałności (opozycja twardości i miękkości) głosek. W obrębie tych najbar ląicj sasroko pojętych tendencji dokonało się szereg zmian jednostkowych, przekaz alcających dawny ayalcin pic. i baltp-słowiański w poważy, który w zasadzie zastaje ny w epoce cyrylomclodcjskicj, odtwarzanej z kolei na podstawie odpisów scs. T zeba tu jednak przypomnieć zastrzeżenie, ii nic możemy całkowicie utożsamiać » t! systemu głosowego z systemem p«. (por. w związku z tym §§ 3 i 7). Scharaktcryz ijmy w. syntetyczny sposób najważniejsze zmiany.

1) Praindocuropejsk a następnie halto-slowiański    wokalicznv obejmował

[następujące fonemy dh ic i krótkie: 4 — 4, 4 — 4, i — /, 4[4-i, i—I. Zmiana ps.

polegała na zniesieniu pod względem barwy 4X4 (po zmieszaniu) > pod względem iloczast Nieco później długie ii zależności r. monoftongi pojętego prawa otwierał samogłosek nosowych zaznaczyła się, podobni

iopozycji iloczasowej i wykształceniu .systemu ^bogatszego ości) samogłosek. Ustaliły się następujące samogłoski: [4X4 J> o; f > i; f > s; u & &; i > l\ i 2» t. Zmieszaniu

{uległy także dyftnngi, np.    ap, 4p««Jp > o« itp.

pjrzeszl > w y: u & y, co pozostaje \y związku i wo współ-iacją|_d] ftongów ay, off, które dały ndwc u w ramach szeroko ia sylab (zob. dalej); z tą tendencją związane jest powitanie |ę (zob. dalej). .W ramach nowego .systemu wokaliczncgp jak w| obrębie spółgłosek, korelacja, miękkości (zob. niżej): [każdej samogłosce tylnej! w zasadzie odpowiadała samogłoska szeregu przedniego.

2) W ramach tcndcrfcji (prawa) otwierania sylabt zaszły w¹ języku ps. ważne zmiany, o których przynajmniej skrótowo trzeba przypomnieć. 11

a)    Zostały usunięte na końcu wyrazów spółgłoski -I,-i, 4r| -r, -n._-w.jr związku

i czym każdy wyraz ko iczyl sfc na samogłoskę, np.:2. sg. ąor. •nrier > ««, 3. sg. nor. 'tieitl > fiest\ *s    ^ l*j/opo > słovo\ gen. sg. *ilpPod > *y[ka > •t/ka;

⁹ mai er > mali itp. W ¹ -iclu formach na końcu powstały jery po zaniku. s|^lg)psek: »</,*< 4, 4 (po zmi tnie w w), np.: *ghoslis > *gost! > Mtfr, *smdi > •rund >

>    synb, *u[k^vos > ♦(//*» ^ilP-

b) . Usunięte zostały spółgłoski zamykające sylaby wewnątrz wyrazu przed spółgłoską następną, np. • adsi Jasi,    ^ ^a)^u > nas, ■•penktfa >

>    *penlil > pę/a itp. j

e) Zaszła monoftoigi racja dyftongów, czyli ^*K^^^eHr^rijtów niezgUwko-twórczych p, i w wyglodc i przed spółgłoską, a w JTw^żka■z^yił^yfc;.-*f*nie nowych jakościowo samogłosek, nor.: Jf > «,* oj, oj > ł, i; op, <x«; k «, np. > «h.