skanuj0009

Spermatogeneza

Fierwszorzędowym narządem płciowym (gonadą) u osobnika męskiego jest jądro. Jest ono otoczone przez wyodrębnioną część błony jamy ciała — osłonkę pochwową jądra, oraz posiada mocną torebkę włóknistą — błonę białawą {lunica albt/ginea). która wysyła przegródki w kierunku narządu, dzieląc go na pła-ciki. Każdy placik jest zajmowany przez jedną do trzech cewek nasiennych krętych, które tworzą szeregi zamkniętych pętli. Każda pętla uchodzi poprzez cewkę nasienną prostą do sieci kanałów — siatki jądra (feto testis), która zajmuje tylne zgrubienie błony białawej -śródjądrze (mediastinum teslis). Pomiędzy cewkami krętymi znajdują się sploty naczyń włosowatych krwionośnych i chłonnych, włókna nerwów autonomicznych i grupy zaokrąglonych komótek śródmiąższowych, które produkują męski hormon płciowy — testosteron.

Nabłonek cewek ktętych posiada błonę pud-stawną. na której leżą komórki rozrodcze, zwane speirnatogoniami, i komórki podtrzymujące, zwane komórkami Sertoliego, U zarodka sper-rnatogonie rozwijają się z pierwotnych komórek płciowych, pochodzących ze splancimopleury. Aktywność nabłonka nasieniotwórczego jest cykliczna. Każdy cykl trwa 16 dni; w jego przebiegu zachodzi przesuwanie dojrzewających komórek dalej od hlony podstawnej. a bliżej światłu cewki. Spermalogonie dzielą się mi-io'tycznie. prawdopodobnie przynajmniej raz w ciągu cyklu. Następnie spermatogonie wcho dzą w fazę spoczynkowi], w ciągu której gromadzą substancje odżywcze i przeksztajcają się w duże, sferyczne spermatocydy I rzędu. Plemnik dociera do światła cewki później o trzy pełne cykle. W czasie pierwszego cyklu sper-matocyt I rzędu znajduje się we wczesnej fazie mejozy. W czasie drugiego cyklu powstają dwa spcrmatocyiy II rzędu, a następnie cztery mniejsze spermatydy. W ciągu togo cyklu garnitur chromosomalny zostaje zredukowany z łiczby diploidalnej do haploidalnej. materiał genetyczny zostaje rozdzielony na komórki potomne, a chromosomy X i V ulegają segregacji. Trzeci cykl stanowi przemiana spermatydy w plemnik: spermatyda jest zanurzona w cytopl.azmie komórki Sertoliego; jądro spermatydy zagęszcza się i-tworzy większą część główki plemnika; 7 aparatu Golgiego powstaje czapeczka akroso-malntt; położenie centrioli zmienia się, wyrastają z nich wlókienka osiowe i przenikają przez powierzchnię komórki; mitochondtia skupiają się i tworzą osłonkę wokół włókna osiowego poza główką; ostatecznie odrzucona zostaje pozostałość cytoplazmy.

Dojrzały plemnik posiada główkę, szyjkę, wstawkę, witkę i jaj koniuszek. Owalna główka jest spłaszczona z przodu i groszkowata 7 profilu. Jest ona otoczona hloną komórkową, która przechodzi na wstawkę, Pod błonę komórkową na przedniej połowie główki znajduje się czapeczka akrosomalna. nu tylnej polow/e błona jądrowo. Ostatnio wykazano, żc chromosomy w główce plemnika zachowują swoją odrębność. W szyjce znajdują się przedni i tylny centriol. które opisywano jako potrójne szeregi ziarenek lub. później, jako szeregi pierścieni podobnych do kręgów. Włókno osiowe wyrasta z centrioli i we wstawce składa się z cert tralnej pary włókien otoczonych przez dwa koncentryczne pierścienie składające się z dziewięciu włókien. Włókna centralne i wewnętrzny pierścień biegną przez witkę tworząc charakterystyczny dla ruchomych rzęsek układ fi + 2.

Włókno osiowe we wstawce jest otoczone spiralną osłonką mitochondrialną, kończącą się na wysokości pierścienia końcowego, przez który przechodzą włókna. Witka jest otoczona cienką włókisnkpwą osłonką, lecz wlókienka koniuszka wydają się nagie. Tak więc główka plemnika zawiera aparat genetyczny, a ze wnętrzne warstwy główki prawdopodobnie produkują wydzieliny, które ułatwiają zapłodnienie. Pozostała część plemnika ma funkcję lokomocyjną, osłonka mitochondrialna jest związana z produkcją energii, a wlókienka witki stanowią złożony, kurczliwy system białek włóknistych.

Spermatogeneza nie zachodzi jednocześnie we wszystkich częściach jądra ani nawet we wszystkich częściach tej samej cewki. Podczas gdy u szczura fale aktywności proliferacyjncj rozchodzą się wzdłuż cewek aż obejmą całą cewkę, u człowieka krótsze lub dłuższe odcinki nieczynnych cewek leżą na przemian z krótkimi odcinkami aktywnego nabłonka. "L cewek krętych płyn zawierający plemniki przechodzi przez cewki proste, które są wyścielone przez obładowane tłuszczem komórki Sertoliego, do siatki jądra, gdzie przeważa niski nabłonek walcowaty. Następnie plemniki wchodzą do przewo-dzików odprowadzających (ductuli offerentas). które, w miarę jak prowadzą do głowy najądrza (coput epidydymidis), stają się coraz bardziej poskręcane. Niektóre z komórek walcowatych wyścielających ptzewodziki odprowadzające są urzęsione, inne mają mikrokosmki i pojedynczą witkę. Rzęski r witki wprawiają w ruch płyn zawierający plemniki, czemu towarzyszą przejściowe skurcze mięśni gładkich, obecnych w ścianach przewodzików. ; ; ,.

i S; fc. i |i;-i

;i;( s i i J-‘ t