W dnie pierwotnego gardła pierwszy i drugi tuk skrzelnwy są ułożone poprzecznie, podczas gdy następne luki są coraz mniejsze i ułożone skośnie. Proliferacja mnzcnchyrny powoduje wzniesienie entodermy w kilku -miejscach. Mała. nierówna, środkowa wyniosłość pojawia się między wyrostkami żuchwowymi nieco do tylu od nich. Wkrótce pojawiają się także obustronne wyniosłości językowe na wyrostkach żuchwowych. Do tyłu od tych trzech wyniosłości znryduje się w iinii środkowej ciała połączenie łuków gnykowych. Luki III. IV i VI nie usiągają linii środkowej dała i opierają się na dużej podskrzełowej wyniosłości. Na tej wyniosłości pojawia się rowek dzielący ją na część górną i dolną
Język
Parzysto wyniosłości językowe ziewają się i tworzą guzek nieparzysty. W języku juz rozwiniętym niewiele jest elementów pochodzących z guzka nieparzystego. Tui jednak za nrrn powstaje głębokie wpuklenie entodermy. z której powstaje zawiązek tarczycy. W późniejszych stadiach rozwojowych można znaleźć miejsce powstawania tej inwaginacji w postaci tzw. otworu ślepego przy podstawie języka. W tym czasie górna część wyniosłości podskrzełowej powiększa się rozrastając ku przodowi i pokrywa przednie, połączone końca luków gnykowych. łączy się ona z główną masą języka. Linia połączenia jest widoczna u dorosłych w postaci rowka krańcowego, który oddziela powstającą z ! luku część ustną języka od części gardłowej (głównie z III luku). Udział tkanek luku gnykowego w formowaniu języka jest bardzo prawdopodobny, ale dotychczas nie opisany Entoderma różnicuje się dając nabłonek wielowarstwowy plaski, komórki receptorów smakowych, gruczoły językowe i ich jtrzewody wyprowadzająca. Mezenchyma skrze Iowa tworzy zrębową tkankę łączną, naczynia krwionośne, elementy układu limta-tycznego. Mięśnie poprzecznie prążkowane pochodzą i potylicznego rniotomu, który migruje z bocznej,, powierzchni lyłomózgowia, przechodząc bezpośrednio pud cktodormąz boku naczyń szyjnych do dna jamy ustnej, gdzie wnika do języka. Komórki pochodzące z rnio-tornu pociągają za sobą gałązki nerwowe ruchowe, które łączą się dając nerw podjęzy-Kowy. lak można wytłumaczyć jrtdnolitość ■włókien motorycznych nerwu podjęzykowego (korzonki przednie szyjne). Unerwienie nabłonka języka wskazuje na pochodzenie z różnych luków skrzclowych.
Krtań, tchawica i płuca
W dnie gardła nieco poniżej wyniosłości podskrzełowej fomuijc się podłużne zagłębienie rynienka yardłowo-tclmwicza. Brzegi rynienki łączą się tworząc cewę entodgrmalną — zawiązek tchawicy. Wrasta on w mezoderrnę trzewną, gdzie formuje dwa ślepo zakończone niesymetryczne odgałęzienia. Górny koniec cawy entodermaInej tworzy krtań, część środkowa tworzy tchawicę, natomiast z rozgałęzionego zakończenia dolnego powstają woreczki płucne, z których powstaną oskrzela główne, drzewa oskrzelowe obu płuc i tkanka płucna. Keżdy z zawiązków wrasta w kierunku bocznym do oplucnowej części śródzarodkowej jamy ciała (str. 70). Zarówno prawe, jak i lewe odgałęzianie tworzą przedni pączek, a prawe tworzy również pączek grzbietowy górny. W ten sposób powstają zawiązki .wszystkich piatów płucnych. Komórki zawiązków dzielą się wielokrotnie. a nowe generacje komórek tworzą dalsze rozgałęzienia drzewa oskrzelowego. Ten proces ma miejsce w pierwszym trymestrze ciąży, w drugim trymestrze kończy się kształtowanie oskrzelików oddechowych, a w trzecim i po urodzeniu tworzą się przewody oddechowe i pęcherzyki płucne. Cały system jest wysłany komórkami pochodzenia entodrumal-nego. Z otaczającej mezodermy trzewnej tworzy się tkanka łączna podporowa i naczynia płucne, które wtórnie łączą się z sercem i tętnicami VI luku.
Początkowo cewa krtań iowo-tchawicza
kontaktuje się z gardłem prze2 niewielką środko wą szczelinę, która przybiera kształt litery T na skutek powiększenia się i zbliżenia wyniosłości nałewkowaiych, na przednich krańcach VI luku, To pierwotne ujście gardła może być czasowo zarośnięte - na skutek połączenia nabłonków, ate udrażnia się we wczesnym okresie plodo wym, Dolny odcinek wyniosłości podskrzełowej tworzy nagłośnię (i chrząstki klinowe), która, gdy ujście powiększa się, pozostaje połączona przez fałdy nalewkowo-nagtośnikowe z wyniosłościami nalewkowatymi i chrząstkami rożkowalymi.
Zagłębienia, które powstają wokół różnych wyniosłości w dnie gardła, podkreślają wyraźnie ich odrębność. Rowek wokół języka tworzy zagłębienie pomiędzy językiem ł nagłośnią, a dołek gruszkowaty powstaję z boku fałdu nalewkowo-naglośniowcgo. Nie jest pewne, z. których łuków powstają chrząstki, tarczowe .. i pierścieniowo.. 1 ■' ",
UKSZTAŁTOWANY JĘZYK
Brodawki okoforie , ftmztto krańcowa Otwór ślepy■
N JĘZYKOWY
(Lok 2,7 podszczMlinowo)
[Łuk 1, gałązka nads2n3re1fnowa}
STRUNA ę 7-wój
BĘBENKOWA (n. twarzowy) T kolankowy
zwój f____________
fn. If ój d z i&] m ti yt jI^OLSUDZENIA CZUCIOWE u (stmialycŁnc drogi
dośrodkowe)
9?w6j n. języka-N, JĘZYKUWO-GARDtUWY jw0.uflrdlov„^o]
POBUDZENIA SMAKOWE (tnewne galfjzki
doSigdkowe)
Dolrtk
Y *Łljk 3- rtadszciclinowa)
V.....l/jFYi ,i Zwij
fraflluSmowo-j^ykowy- N. KRTANIOWY WEWNĘTRZNY 1* n. błędnego
iifcowat/ X naląjka rsails/czelinowa)
oSnia.............
Do tek gnJ5
Nagłośnia Chrząstka nalewkowota
udjezyjcowy
(ruchowa gałązka odśrodkowa)
POBUDZENIA CZUCIOWE i SMAKOWE
(specjalne gałązki (rzewne dośrodkowe)
Uchyłek powstający na przedniej ścianie gardle
r
T i. płucne