12498 SNB13939

166

•    rezygnacja z własnych uprawnień na rzecz słabszych i bardziej potrzebujących

•    oczekiwanie na gratyfikacje odroczone w czasie,

•    gospodarność i racjonalna oszczędność,

•    dbałość o środowisko naturalne człowieka,

•    „zmaganie się” o wartości wyższe: sprawiedliwość, prawdę, dobro, piękno.

Sumując, wypada podkreślić, że postulat optymalizacji dotyczy każdej dziedziny życia i działalności ludzkiej, co więcej, swoista optymalizacja widoczna jest także w tzw. „celowości natury”. Nie jest więc czymś specyficznym tylko dla opieki. Swoiste są dopiero sformułowane wyżej wymagania — standardy. Uogólniając je. optymalizacja opieki jawi się jako działalność respektująca w sposób zrównoważony właściwie pojęte potrzeby i interesy życiowe podopiecznego, opiekuna i społeczeństwa oraz dotyczące jej uznane powszechnie wartości, normy moralne, wychowawcze i prawne.

W interpretacji tej zasady trzeba zatem brać pod uwagę każde z tych wymagań, traktując je jednocześnie jako logiczną całość. Jej przestrzeganie pozwala uniknąć wymienionych wyżej negatywnych następstw opiekuńczych, wychowawczych, społecznych i uzyskać takie dodatnie skutki, jak: samodzielność, uspołecznienie, wiara we własne możliwości, zaradność, umiejętności samoobsługowe, pozytywny stosunek do pracy, odpowiedzialność, itp.

Postulat optymalizacji opieki na terenie placówek opiekuńczo-wychowawczych ma wielostronne uzasadnienie: w wymaganiach społecznych, interesie życiowym wychowanków, możliwościach realizacyjnych i aktualnych niedomaganiach w opiece wychowawczej. Społeczeństwo, łożąc poważne środki na zaspokojenie potrzeb dzieci w tych placówkach, wymaga oczywiście ekonomicznego ich spożytkowania z uwzględnieniem aspektów wychowawczych, dobrego przygotowania podopiecznych do samodzielnego życia. Z tymi społecznymi wymaganiami zbiega się interes osobisty wy chowanków. którzy dzięki opiece optymalnej mogą zrealizować swoje dążenia i cele życiowe. Placówki te zaś, dysponując niezbędnymi warunkami materialno-organizacyjnymi i kadrowymi, mają podstaw owe przesłanki dla spraw owania opieki zoptymalizowanej i osiągania tą drogą t^kze wartości wy cbowawezych. Rzeczywista opieka nad dziećmi w tych placów-karh jest jednak paradoksalnie w dużym stopniu z jednej strony nadmierna, a z drugiej niedostateczna.

Ckichyienie pierwsze polega na narzucaniu wychowankom opieki, przeważnie w formie bezpośredniego dozoru i wyręczania, wszędzie tam, gdzie jest ona » stosunku do ich możliwości własnych zbędna, zbyt kosztowna, a w skutkach

snAdjaz. i akt sens mają stan, ciągle wewnątrzdomowe organizacyjno--zsbezi«iecza-3ce z ototta wy chów saków, zbędne zatrudnianie sprzątaczek i inny ch pracow-W obsługi Występuje tam ptrakiycznie zwalnianie podopiecznych z róż-iCEia samoobsług, i -prolrlaktyczne zamykanie sprzętu audiowizualnego

specjalnych szafach, instalowanie żelaznych krat, kłódek i innych i ćincgf ^ zabezpieczeń przed ewentualnym nadużyciem lub kradzieżą, wy-^'epfecówki w bardziej trwałe naczynia stołowe. Przyznaje się podopiecz* ^Twego rodzaju niepisane przywileje z racji specjalnego statusu „pokrzyw-³-ⁱⁿ ... Nieszczęśliwych” i dotkniętych „chorobą sierocą”. Podejmowane są *^ia _{0 UZ}yskiwanie niezasłużonych gratyfikacji materialnych w akcjach fiłant-_ljnvcj,_ powoływanie nad nimi dodatkowych patronów i sponsorów zewnętrz-jvd Wspólną cechą tych oraz im podobnych przedsięwzięć jest ograniczanie ^podzielności, obowiązków i możliwości własnych podopiecznych, głównie , zakresie wielostronnej samoobsługi, aktywności produktywnej i ponoszenia odpowiedzialności za siebie i swoje czyny, a także w pewnym stopniu opieki sutszych, bardziej dojrzałych nad młodszymi, słabszymi, niepełnosprawnymi.

Wynika stąd, że tego rodzaju nadopiekuńczość występuje przede wszystkim »• zakresie kształtowania bytu materialnego podopiecznych, której ujemne skutki wkraczają także dalece poza tę sferę. Do przyczyn tych tendencji (przeważnie pcizainteacjonalnych) wypada zaliczyć:

— unikanie „ryzyka pedagogicznego” — koniecznego w pewnych granicach, niedocenianie lub niedostrzeganie pierwszoplanowego charakteru opieki na sowie placówki opiekuńczej i jej wychowawczych wartości, tak przez pracowników, jak i nadzór, czego wymowną ilustracją są między innymi często spotykane .dydaktyczno-wychowawcze” plany pracy,

braki w przygotowaniu zawodowym wychowawców, a zwłaszcza w za-oesie teorii opieki i praktycznych umiejętności opiekuńczych,

wciąż jeszcze fragmentaryczny, przyczynkowy i raczej skromny charakter leoni opieki nad dziećmi i młodzieżą,

—    brak konsekwentnej koncepcji rnodelu-wzorca placówek opieki zakłado-wg. na przykład pozostawienie doniosłego i trudnego problemu usamodzielniania wychowanków głównie pomysłowości kierownika placówki, ..uspołeczniono” filantropii i przypadkom losowynr²,

—    błędna społeczna ocena sytuacji i potrzeb wychowanków domów dziecka. demonstrowana m.m. lansowaniem przez prasę i radio akcji „przygarniania' rob przez chętne rodziny na okres świąt.

Jakkolwiek przyczyny te są dosyć złożone, bezpośrednio i pośrednio tkwiące w wewnętrznej organizacji życia placówki i warunkujących ją czy unikach

r jgg    rńi iiniMrt »■ opiece w lin—nr* dngtfa jsśbsmtąjuąt uratargo. •uectow-

|_M,. ,_1rT—a w ivb    podbctte. ae mm mt mm mooe rutąn

amrniedfc»T—Sk- Mfe    bora—    ośca. ort—»wmt —«*{*> ęvięodmoić. osBoe—Mś

| ^ - ₀-g_C£_H|caMB>dky»—czą. tilirńrtiir ijTpnnfi^-    i tmfrm— kz

i    baaxyd* zKOSzzzcónt dasuaccmc mAl    **    rmtąamc

■S30I0 «** P®®*    .    , -    .