39911 skanuj0050 (41)

badano odwracając sytuację. Prawidłowe nazywanie przy przejściu od ćwiczenia wzrokowego do prób dotykowych stwierdzono w 74%, a przy przejściu od dotyku do oglądania — w 84%. Mniej jednoznaczne wyniki osiągnęli A. K. P. Sinha i S. N. Sinha (1960), których badani uczyli się labiryntu dotykowo bądź wzrokowo. Labirynt był w kształcie szeregu liter T i opanowanie dotykowe schematu labiryntu polegało na zapamiętaniu, ile razy i w jakiej kolejności trzeba skręcić w lewo lub w prawo. Przy próbach wzrokowych przed badanym stawiano dwie karty i musiał on wybrać lewą lub prawą (zależnie od schematu). Transfer z ćwiczeń wzrokowych na próby dotykowe wynosił zaledwie 57,1 6%, ale z dotykowych na wzrokowe 78,6%. Można sądzić, że przestrzenne położenie labiryntu pozwoliło na rzeczywiste opanowanie schematu labiryntu i wykorzystanie go w próbach, w których zaangażowany był inny zmysł. Jednakże schemat wzrokowy nie daje analogicznych możliwości.

Najczęściej badanym transferem na poziomie efektorów jest transfer bilateralny. Stwierdził go już Weber w 1 934 r. (Cyt. według Oleron, 1 964), wskazując, ze dziecko po opanowaniu umiejętności pisania prawą ręką nabywa jednocześnie umiejętności wykonania lustrzanego odbicia tych czynności ręką lewą. Bardziej systematyczne badania przeprowadzane od 1 894 r. (Scripture, Smith i Brown, 1 884) przy użyciu różnych aparatów, jak: dynamometr, aparat do rysowania w lustrze tapping itp., potwierdziły występowanie tego zjawiska.

Klasyczne eksperymenty nad transferem bilateralnym wiążą się z techniką rysowania w lustrze (rys. 15). Osoba badana ćwiczy się w ob-rysowywaniu konturu jakiejś figury, który, tak jak własną dłoń z ołówkiem, widzi wyłącznie w lustrze. Specjalna deszczułka zasłania bezpośredni widok ręki i rysunku. Po wyćwiczeniu się w tej umiejętności w ciągu kolejnych prób poleca się badanemu, aby wykonał to zadanie ręką lewą. Porównanie pierwszych prób wykonanych ręką prawą (zanim nastąpiło wyćwiczenie) z próbami wykonanymi ręką lewą wskazuje na szybsze i dokładniejsze (mniej odchyleń od zaznaczonego konturu figury) rysowanie lewą ręką po uprzednim treningu ręki prawej. Wykazano tez (Bray, 1928; Cook, 1933, 1 935), że transfer bilateralny występuje nie tylko z jednej ręki na drugą, lecz również z ręki na nogę.

Transfer a podobieństwo zadań

Transfer może być rozpatrywany z dwóch punktów widzenia: 1) zadań, które mają być opanowane i 2) aktywności samego podmiotu, czyli zasad, które on sobie przyswaja . To pierwsze analityczne podejście jest charakterystyczne dla behawiorystów — to drugie, bardziej syntetyczne, jest reprezentatywne dla teorii poznawczych Analizy dokonywane z pierwszego punktu widzenia koncentrowały się na systematycznej modyfikacji zadań: pierwotnego i tego drugiego, w którym badano efekty transferu. Interpretacje transferu według

148