DSC05412 (2)

Wstęp

Epoką hisloryzmu w architekturze nazywamy okres trwający od około 1830 r. do pierwszej dekady XX w.¹ Obejmuje więc ona niemal stulecie. Architektura tego czasu kształtowana była w oparciu o formy czerpane z przeszłości, z różnych epok i stylów. Korzenie hisloryzmu sięgają wieku XVIII, gdy pojawiło się zainteresowanie sztuką dawnych epok, początkowo antyku, co zaowocowało rozwojem stylu klasycystycznego, ale także motywami wschodnimi, wyrażające się głównie modą na chińszczyznę. Równocześnie na terenie Anglii nastąpił powrót do palladiańskich motywów renesansowych, jak i rodziła się fascynacja epoką średniowieczną. Zjawiska te z czasem rozszerzały się na teren innych krajów europejskich, szczególnie Francji i Niemiec, przybierając na sile na początku kolejnego stulecia, w epoce romantyzmu. Rezultatem było ostatecznie wykształcenie oę w pierwszych dekadach wieku XIX architektury hisloryzmu, o charakterze pluralistycznym, w której x równym powodzeniem wykorzystywano motywy czerpane z różnych epok i odmiennych obszarów.

Historyzm w twórczości architektonicznej był zjawiskiem złożonym, wyrastającym z oświeceniowego racjonalizmu, a rozwiniętym przez dziewiętnastowieczny sejentyzm i pragmatyzm. Style przeszłości, poznawane coraz lepiej dzięki rozwojowi historii sztuki i badań architektonicznych, traktowano w tym okresie jako bogaty materiał, dający się zużytkować na bieżące potrzeby. Jednocześnie historyzm jawi się jako dziecię romantyzmu, z jego fascynacją barwną przeszłością, wiekami średnimi i kulturą Wschodu, co wyraziło się w chętnym sięganiu do form architektury średniowiecznej i motywów orientalnych. Z ducha romantyzmu wyrastała także postawa architektów epoki hisloryzmu, odrzucających zastane klasyczne kanony i podkreślających prawo do indywidualnej kreacji, wykorzystującej dawne formy stylowe. Postawę taką dobrze oddaje wypowiedź jednego z najwybit-

1

Dodać należy, że współcześnie w badaniach nad sztuk¹ pojawiło się szersze traktowanie terminu historyzm, ujmująco tym określeniem pojawiające się w różnych epokach zjawiska nawiązywania do dawnych fonn historycznych. W mniejszym opracowaniu termin Mn stosowany jMt w przyjętym powszechnie od kdku daenpaolcci rozumieniu, odnosząc go do czerpiącej z różnorodnych form pn—ikdd architektury XIX i początku XX wieko.