44948 P1011017

kófiutmionlrtw w ftwiollo lwom l badart ompiryoznych

dysponują główną częścią produktu krujowego brutto, istotnego znaczenia naL problem racjonalności Ich działalności. Specyficzną działalność gospodarczą l Rumenlo, racjonalność, oprócz zasobów gospodarstwa, wy znaczają u warunkowy zewnętrzne wynikające /. szeroko rozumiuncgo systemu społeczno-gospod»ą go^,w. Należy dodać, te w ostatnich latach zmieniły się poglądy na istotę i * konsumpcji w procesach gospodarowania w skali zarówno makro, jak i miki Konsumpcja ł jej racjonalność stają się najważniejszymi kwestiami współczcą ekonomii,

Konsumenci, dzlnląjąc w celu juk najlepszego zaspokojenia indywidualny potr/oh, opłerąją lę działalność na specyficznym rachunku. Jest to bową działalność gospodurcza w slorzc spożycia i dla celów spożycia prowadza w mikroskali. Oospodurku konsumenta nie jest oparta na czysto ekonomiczny kryteriach, ponioważ zasadniczym motywem działania jest zaspokojenie potrą konsumpcyjnych czy konkrclnoj potrzeby, o nie dążenie do maksymalizacji wariat użytkowej. W specyficznym rachunku konsumentu łączą się przesłanki ekonomia* i pozaekonomiczne (w tym subiektywne).

Wybory konsumentów są określone przez czynniki z otoczenia zewnętrzny w którym działa jednostku, oraz jej potrzebami, osobowością, motywacjaa postawami itp. Ważny jest system wartości konsumenta: „Wartość jest główny akceptowanym trwałym przekonaniem, które przewodzi działaniom i sądni w konkretnych sytuacjach i nadrzędnie wobec bezpośrednich celów wiedzie i hanlnej podstawowych celów i stanów egzystencji"^lu*. Konsumencki systs wartości zawiera pewien układ hierarchiczny wartości globalnych (trwałe przekoa mak wątłości w konkretnych dziedzinach i ocen właściwości produktów. Wartości.* przyjmują różno uktady u poszczególnych ludzi czy grup pod wpływem kulfon fttoczrma społecznego iip' Stąd w rachunku konsumenta uwzględnia się swoi* ukl.nł waności uznawanych. Jak wskazują aktualnie badania, zdrowie, szczęki ■Odziane i osobiste to wartości cenione przez Polaków. Działalność konsumot |« goNjHKłaotWił limitowego jesi w dużej mierze trudy cyjno-zwy czuj owa. W działs mkch łych wyitępuje wiele celów (potrzeb), które trudno zhierarchizować. Dok działania - zarówno w gospodarstwie, jak i na rynku — dokowy

w _t > czeki na podstawie tradycji, przy zwyc/ujeń. Nakłady iwip z dzJalolfKdcią konsumpcji trudno zmierzyć ze względu na ich /różnicował charaktei uwklady pracy wiasnej, zużycie środków materialnych, nakłady pieniękt itp i Nu v* \u\ienw h*iz trudno wymierne są takie rezulraiy tej działalności. Sąc* IMrtrfcj-.a:'.- Ao stopień Uspiojcmi określonej potrzeby czy układu ponś

» wwnmi.i.A m> jii dwkrnlaą

IfM, w 1.

MMMM    ;«,■ I 'MijMUMłia

*    n-.i... x. A. ...    >-'trotJmnmm»w— «■ N*

konsumpcyjnych, czyli stopień zadowolenia, satysfakcji z osiągniętego poziomu konsumpcji w wymiarze jednostkowym.

W skali mikroekonomicznej restrykcje rachunku ekonomicznego wyraźnie rozluźniają się w miarę poprawy sytuacji ekonomicznej konsumenta. Im mniej się posiada, tym bardziej ekonomicznie waży się potrzeby i możliwości ich zaspokojenia, gdyż wówczas głównym problemem jest zaspokojenie potrzeb podstawowych. Im bardziej korzystna jest sytuacja ekonomiczna konsumenta, tym większa część dochodów pozostaje na pokrycie potrzeb wyższego rzędu, w zakresie zaspokojenia których silniej działają czynniki pozaekonomiczne, w tym subiektywne (motywy, postawy, przyzwyczajenia itp.). Nie można jednak przyjąć, że w tej sytuacji postępowanie konsumenta jest irracjonalne, a tylko w zakresie zaspokojenia potrzeb podstawowych racjonalne. Grupa czynników pozaekonomicznych nie koliduje (bądź nie zawsze) z decyzjami racjonalnie uzasadnionymi¹¹⁰ k- Racjonalność jest podstawową kategorią związaną z podejmowaniem decyzji. Można mówić o różnych typach racjonalności. Inny charakter ma racjonalność naukowa, a inny racjonalność praktyczna. Racjonalność praktyczna polega na adekwatnym doborze środków do osiągnięcia założonych celów. Racjonalny jest więc każdy sposób skutecznie rozwiązujący konkretny problem, niezależnie od tego, czy inni uważają go za racjonalny, czy też za irracjonalny¹¹¹. Często wskazywaną koncepcją racjonalności jest racjonalność ograniczona.

Racjonalny decydent powinien być istotą kierującą się wyłącznie logicznie wyrozumowanymi racjami na podstawie posiadanych informacji, mającą zhierarchizowany system wartości i celów oraz informację przetworzoną, która umożliwia dokonanie poprawnej kalkulacji kosztów i zysków

Racjonalność działań jednostek gospodarujących zatem i konsumentów) to założenie, które leży u podstaw głównego nurtu ekonomii. Inicjatorem badań oraz refleksji teoretycznej w tej dziedzinie był V. Parno. Wcześniej problemem zajmow ali się S. Jevons, L. Walras. F. Edgeworth. 1. Fisher. Po V. Pareto problem podejmowali: E. Slutsky. J. R. Hicks. R.G.D. Allen. H Wold i inni ' '. Racjonalność jest wartością, której formy przejawiania się w poszczególnych sferach życia człowieka są różne¹¹⁴.

Według M. Webera (twórcy uw formalne; zasady racjonalności! racjonalność w wąskim ujęciu jest racjonalnością ujawniającą się w wyborze najbardziej

.    "" K.<h\ujiu iu i \ _VV    -««•. roi fc Kjcad. Ali* ran    . Kao«x 2002.

i " Tamże

^m K Hotel* Kukułki. 0*00*    PWE Warszawa 2003. s. 135-

K A. kkwmski. K+f m***r    ***** Ni^w-WwirMKi) * Ibnuhry

Warszawa    11& Zob. lak* E. Kratek    ktmsumemu a wgw*itt 3«r*P M

*HMra** traw*. -Marketing i R>«L" IW. nr A Ł Kiezel 4i/—i4nr ratdw * poisoJt , » UmumiW —    śmmr* — ZtarŁ. c 10>-

*“ K A KJoMÓ&ki. Rmcjmtś—śC *    w

■fc    rad 1 Zachec. WSKZ u* L Koi—ihefn. Win 2080. v :t