45934 P3030836

3. Obrzydliwości Księgi Kapłańskiej

Skalana nigdy nie jest zdarzeniem izolowanym. Może do niego dojść jedynie w kontekście systematycznego porządku idei. Stąd jakakolwiek cząstkowa interpretacja reguł nieczystości innej kultury skazana jest na klęskę. Koncepcja nieczystości ma sens jedynie w odniesieniu do całościowej struktury myśli, których kamienie milowe, granice, marginesy i podziały wewnętrzne utrzymywane są w stałych wzajemnych relacjach przez rytuały separacji.

Zilustruję to prastarą zagadką studiów biblijnych, a mianowicie historią obrzydliwości Księgi Kapłańskiej., a zwłaszcza związanych z nimi reguł dietetycznych Dlaczego wielbłąd, zając i świstak miałyby być nieczyste? Dlaczego niektóre płazy, ale nie wszystkie, miałyby być nieczyste? Dlaczego żaba ma być czysta. a mysz i hipopotam nieczyste? Co właściwie wspólnego mają ze sobą kameleony, krety i gekony (Kpi 11,29)?

Aby ułatwić śledzenie toku argumentacji, zacytuję najpierw odpowiednie fragmenty Księgi Kapłańskiej i Księgi Powtórzonego Prawa¹:

(3) Nie będziecie jecii nic obrzydliwego. (4) Oto zwierzęta, które możecie jeść: wół, baran, koza (5) jeleń, gazeta, daniel koziorożec, antylopa, bawół i kozica. (6) Możecie jeść każde zwierzę, które ma rozdzielone kopyto, to jest parzysto rozłożoną radcę. i które przeżuwa. (7) Nie będziecie jeść spośród tych, które [tylko] przeżuwają albo [tylko] mają kopyto, to jest rozdzieloną racicę, jak wielbłąd, zając i góralek. Te przeżuwają, lecz nie mają rozdzielonych kopyt - uważać je będziecie za nieczyste. (8) Wieprz, pomeważ ma rozdzielone kopyto, lecz nie przeżuwa, jest nieczysty, mięsa jego jeść nie będziecie i padliny jego się nie dotkniecie. (9) Będziecie spożywali z tego, co jest w wodzie: wszystko, co ma płetwy i łuski, będziecie spożywali. (10) A nie będziecie spożywali nic z tego, co nie ma płetw i łusek Uważać to będzie-de za nieczyste. (11) Wszełkie ptactwo czyste jeść możecie; (12) tych zaś spośród ptaków jeść nie będziecie: oda, sępa czarnego, oda morskiego, (13) wszelkich od-

mian kani. sępa i sokoła. (14) żadnego gatunku kruka. (19) Hm—, *ow£ rmmy. zaćmi odmiany jastrzębia, (16) puszczyka, ibisa. tabędda. (17) paWartą nuda, toarw-Ka. (18) bociana, żadnej odmiany czapli, dudka i nietoperza (19) Każdy owad starzy-diaty jest dla was nieczysty, nie będziecie go apotymat (20) tateinę ptactwo czyste możecie spożywać (Pwt 14. 3-20).

(2) (...) Tak mówcie do Izraelitów: Oto zwierzęta, które będzwcw spożywał spoSród wszystkich zwierząt, jakie są na ziemi: (3) Będziecie spożywd wszetae zmsnę czworonożne, które ma rozdzielone kopyta, to jest parzysto roatażona radca, i która przeżuwa. (4) Ale z mających rozdzielone kopyto i przeżuwających nw będdsciB spożywał: wielbłąda, ponieważ przeżuwa, ale nie ma rozdzielonego kopyta - będne dla was nieczysty; (5) góralka, ponieważ przeżuwa, ale niema razdzwtorwgo kopyta - będzie dla was nieczysty; (6) zająca, ponieważ przeżuwa. We nw me wartneky nego kopyta - będzie dla was nieczysty; (7) wieprza, ponieważ ma mrrfrwtaww kopyto. to jest racice, ale nie przeżuwa - będzie dla was nieczysty (8) Nw będziecie jedli ich mięsa ani dotykali ich padliny - są one <ta was nieczyste. 9» Będziecie spożywali z tego wszystkiego, co jest w wodzie: wszystko, co ma ptstwy i łuski - w wodach, w morzach i rzekach, będziecie to jedli. (10) Ale każda (istota wodna), w morzach i rzekach, która nie ma płetw ani łusek spośród wszystkiego, co się >*■ ****** dzie. i spośród wszystkich małych zwierząt wodnych, będzie eta was obrzydfceoecto (11) Będą one dla was obrzydliwością, nie jedzcie ich mięsa»brzydźcie się ch pa-dliną. (12) Wszystkie istoty wodne, które me mają płetw Wbo łusek, będą da was obrzydliwością. (13) Spośród ptaków będziecie rmek w obrzydzaniu i nw będaaos ich jedli, bo są obrzydliwością, następujące: orzeł, sęp czarny oml masła. (14) wszelkie gatunki kani i sokołów, (15) wszelkie gatunki kruków. (16) skuś, sowa mewa, wszelkie gatunki jastrzębi, (17) puszczyk, kormoran, ta. (19 łabędź pafc-kan, ścierwik, (19) bocian, wszelkie gatunki czapli, dudek i rwtppi (201 Każdy owad skrzydlaty, czworonożny będzie dla was obtzydtawośćą (21? Ale będzwae spożywali spośród czworonożnych skrzydlatych owadów tyto ta których (tyme) kończyny wystają ponad [przednie] nogi, aby [mogły] skakać na ner po asm. (22) Następujące spośród nich możecie jeść: wszetae gatunki szarańcz* imznBw gatunki soleam, wszelkie gatunki chargol i wszelkie gatunki cftegab 23} WSrysScw inne gatunki łatających owadów czworonożnych będą da was obrryrdwrnrą (24) Owe zwierzęta czynią was nieczystymi. Każdy kto dotknie się ch pedtay będzie nieczysty aż do wieczora. (25) Każdy, kto będzie most ich padnę, wyporze ubranie i pozostanie nieczysty aż do wieczora. (26) Każde zwierzę, tatom osa kopyta ale nie rozdzielone, i nie przeżuwa, będzie nieczysto dka was. Każdy to sięgeta tknie, będzie nieczysty. (27) Każde zwierzę czworonożne, które chodzi, ogmyąc się na stopach, będzie nieczysto dla was. Każdy, kto dotkme się jogo padny będoe nieczysty aż do wieczora. (28) Każdy, kto będzie most ch pędną, mech wygfieo* ubranie i pozostanie nieczysty aż do wieczora. 16 są rzeczy nieczysto da węst (29) Spośród małych zwierząt które poruszają się na ztorm. r^stęp^ące są da was nieczysto: kret mysz i wszelkie gatunki jaszczurek. (30) jekoiy aóto safamenora, skolopendra i kameleon. (31) Te są nieczysto (ta was sposrod małych Tiwsrąg, tors poruszają się na ziemi. Każdy, kto dotknie się ch padhny będzie meczytoy jjg do wieczora. (32) Jeżeli które z tych zwierząt nieżywe upadnie na ooa to II oaot tą-

Obrzydkwoid Ksiągi Kaptartafc