5768085918

Człowiek nigdy nie jest całkowicie przed rozumieniem, a zawsze już po i dlatego może zrozumieć cokolwiek. Zawsze jest jakoś odniesiony do tego, co go spotka, bo tylko dzięki temu odniesieniu może cokolwiek zauważać.

Zgodnie z orientacją kognitywną w psychologii²³ wiedza o świecie ma dwa aspekty: deklaratywny, kiedy oczekuje się na jej podstawie odpowiedzi na pytanie „co?" i proceduralny, w kontekście którego właściwym pytaniem jest „jak?". Wiedza deklaratywna jest więc wiedzą o faktach, wiedza proceduralna zaś - o sposobach działania. Przy czym w trakcie działań edukacyjnych (w trakcie rozwoju) zachodzi proces przechodzenia od wiedzy deklaratywnej do wiedzy proceduralnej. Żadna jednak porcja wiedzy nie jest sama w sobie deklaratywna czy proceduralna. Proceduralny czy deklaratywny jest jej zapis w umysłowym systemie relacyjnym. Miejscem zapisu jednostek reprezentacji wiedzy jest system pamięci. Istotną cechą kognity-wizmu jest postulowanie istnienia poznania wyższych rzędów, czyli meta-poznania. Dzięki metapoznaniu jednostka ma szanse kontroli i reorganizacji swoich procesów wewnętrznych oraz tworzenia osobistych teorii umysłu. Gromadzenie wiedzy sprowadza się więc do układu o charakterze linii spiralnej obejmującej następujące człony poznania²⁴:

doświadczanie emocjonalne, nazywanie, poznawanie racjonalne, działanie

W świetle powyższych stwierdzeń, należy przyjąć, iż paradygmat postępowania metodologicznego nauczyciela w zakresie edukacji przyrodniczej dziecka winien uwzględniać kolejno następujące elementy:

otwarcie emocjonalne na otaczają rzeczywistość

empiryczne gromadzenie wiedzy o rzeczywistości

racjonalizacja procesu poznawczego dotyczącego rzeczywistości

aplikacja praktyczna poznawanej rzeczywistości

Etap emocjonalnego kontaktu dziecka z poznawanym odcinkiem rzeczywistości przyrodniczej odbywa się poprzez różnorodne zabiegi metodyczne nauczyciela (krzyżówka, ciekawy pokaz, pogadanka heurystyczna,

¹³ Zob. K. Stemplowska-Żakowicz, Osobiste doświadczenie a przekaz społeczny. O dwóch czynnikach rozwoju poznawczego, Wrocław 1996, s. 67.

²⁴ M. Sawicki, Edukacja środowiskowa w klasach I-III..., s. 29-30.

76