52585 Scan0021 (32)

w jego świadomej aktywności oraz niezależności w podejmowaniu i wykonywaniu szybkich i trafnych decyzji w nowych sytuacjach Stanowi ona szczególny rodzaj aktywnej postawy studenta wobec treści kształcenia. Samodzielność wiąże się z pracowitością, optymizmem, pilnością,' wysoką inteligencją studenta, a zwłaszcza z jego~ niezależnością i zdecydowaniem przy podejmowaniu skutecznych działań w sytuacjach nowych, czyli w sytuacjach problemowych.

Jak wynika z dotychczasowych rozważań, do specyficznych przejawów aktywizacji dydaktycznej należy zaliczyć samorzutną aktywność, nową inicjatywę oraz samodzielność studentów w myśleniu i działaniu. Jednak nie każdy przejaw aktywności studiującego świadczy o jego samodzielności. Samodzielnego studenta cechuje szczególny rodzaj aktywności, tzw. aktywność samodzielna, która polega na tym, że osoba ucząca się rozwiązuje problem przeważnie bez pomocy innych osób, 'nie naśladując gotowego wzoru intelektualnego lub praktycznego, wnosząc coś nowego, wykrywając nowe., niekiedy oryginalne sposoby rozwiązania. Występuje więc ona wtedy, gdy student staja, przed problemami, które należy rozwiązać. Nie każdy też słuchacz występujący z inicjatywą jest samodzielny: może on przecież poddać niezły pomysł, lecz sam nie zdecyduje się na jego realizację, albo jeżeli już rozpocznie jakąś pracę, to nie potrafi doprowadzić do jej pomyślnego zakończenia. Student taki potrzebuje więc ciągłego kierowania sobą. Dlatego w działalności dydaktycznej najbardziej ceni się tzw. Inicjatywę samodzielną, która przejawia się wtedy, gdy stu-

» Por. B. Hydzik: Mietody formirowanija samostojatiel-nosii studientow w uczebno-ioospitatielnom prociessie, „Sow-riemiennaja Wysszaja Szkoła” 1977, nr 1 (17), s. 117.

dent potrafi sam dostrzegać problemy teoretyczne lub praktyczne, dobierać odpowiednie metody i środki rozwiązania oraz sprawdzać skuteczność wykonanej pracy. Jest to już jednak bardzo wysoki stopień zaktywizowania uczących się, który można osiągnąć w szkole wyższej tylko w wyniku systematycznej pracy nauczycieli akademickich nad rozwijaniem aktywności, inicjatywy i samodzielności studentów w myśleniu i działaniu.

2, AKTYWIZACJA STUDENTÓW W PROCESIE ROZWIĄZYWANIA ZAGADNIEŃ DYDAKTYCZNYCH

Liczne eksperymenty przeprowadzone w szkolnictwie wyższym oraz bogate doświadczenia nauczycieli akademickich wykazały, że największe możliwości aktywizacji studentów istnieją wówczas, gdy stosuje się różne sposoby rozwiązywania zagadnień dydaktycznych', Cechą charakterystyczną tych sposobów są ich wartości poznawcze, kształcące i wychowawcze. Tkwią one im-manentnie w procesie rozwiązywania zagadnień dydaktycznych, gdyż sprzyja on gruntowniejszemu opanowaniu wiedzy przez studentów, pełniejszemu kształtowaniu ich zdolności poznawczych, rozwijaniu aktywności, inicjatywy i samodzielności, kształtowaniu postaw twórczych, cennych cech woli i charakteru (np. sumienności, wytrwałości, poczucia odpowiedzialności itp.) oraz — odpowiadając naturalnym potrzebom uczących się — wzbudza ich żywe zainteresowanie nauką i wyzwala spontanicznie intensywny wysiłek \ Tak

⁷ Por. S. Baścik: Uaktywnienie metod nauczania, „Zeszyty Naukowe UJ” 1966, s. 10.

37