77967 SNC03633

Gatunki śniegu

W meteorologii za pokrywę śnieżną uważa się śnieg, pokrywający co najmniej not

wierzchni gruntu. Mniejsze części pokrytej śniegiem powierzchni nazywa się płatami?** ^Po*

pokrywy śnieżne) mierzy się począwszy od miąższości warstwy śniegu 1 cm cieńsza

określa się jako .ślad^-.    * ^po%

-    Puch świeży powstaje z niedawno spadłego śniegu w temperaturze poniżej -3*c. Ma ha

małą gęstość, jest sypki i miękki, wyróżnia się największym albedem.    ^ard?o

-    śnieg mokry powstaje wskutek opadów w temperaturze około 0°C, lepi się, ma dość du*>

gęstość.    ^

-    Puch zsiadły powstaje z puchu świeżego wskutek trwającego parę dni osiadania i zagęszczeni drobin śnieżnych, utrzymuje sypką postać.

-    Gips przewiany tworzy się z puchu pod wpływem wiatru, który powoduje przesypywanie i sal-tację drobin śnieżnych w czasie zamieci; jest zwięzły i dość gęsty; wykazuje jednak specyficzną kruchość. Załamuje się pod stopami, może jednak zsuwać się po pochyłościach wielkimi płata, mi,

-    Gips zbity jest postacią złeżakego. zmrożonego gipsu, ma dość twardą powierzchnię.

-    śnieg dronoziamisty wilgotny, śnieg ziarnisty i firn stanowią kolejne stadia formowania się ziaren lodowych wskutek kolejnego topnienia i zamarzania (krystalizacji).

-    Szreń tworzy się na powierzchni pokrywy śnieżnej wskutek wiatru, częściowego topnienia i osa-dam się szronu. Twórcy dwateystycmą krochą skorupę na sypkim śniegu.

-    lodowe* sura* wyraźnie uformowaną, mordą skorupę lodową na powierzchni śniegu.

knwa snłczro. downie wskutek wysokiego albeda, wpływa negatywnie na saldo bilans* praMOBOtaii powierzchni ziemi i powoduje, że temperatura obniża się. Ponadto, ciepłe topnienia, zużywane podczas tajania śniegu, zapobiega wzrostowi temperatury nad pokrywą śnieżną. Sprzężenie to dotyczy zarówno całego systemu systemu klima-tyczncga jak i występuje w skali regionalnej i lokalnej.

Zlodowacenie Ziemi, rozprzestrzeniające się poza 50. równoleżnik, umożliwia dalszy rozwój zasięgu lodów. aż do całkowitego pokrycia lodami globu ziemskiego. JBiala Zjemu’ mogłaby istnieć nawet przy' znaeTińe silniejszej insolacji niż obecnie. Ale z drugiej strony, jak wykazały oceny MJ. Budyki. przy osłabionej insolacji i braku zlodowacenia okołobiegunowego - może utrzymywać się równowaga radiacyjna „czarnej Ziemi” wskutek jej zmniejszonego albeda. Tak wiec, zarówno lodowce, jak i pokrywa śnieżna są czynnikiem dynamizującym zmienność warunków klimatycznych (rys. 5.9).

Rola pokrywy śnieżnej ujawnia się każdej zimy w umiarkowanych i wysokich szerokościach geograficznych. Powstaje pytanie: „czy zimy mroźne i śnieżne są tak zimne wskutek obfitości śniegu czy też śniegi są skutkiem niskiej temperatury?” (Cohen, Rind, 1991, s. 691). W zasadzie odpowiedzi na obie części tego pytania są pozytywne. Śnieg spada i utrzymuje się wskutek ujemnej temperatury, a zarazem przyczynia się do jej dalszego obniżania. Różne oceny wskazują, że pojawienie się pokrywy śnieżnej w umiarkowanych szerokościach geograficznych powoduje obniżenie średniej temperatury w zimie (a także wczesną wiosną) o 1-6°C.

Pokrywa śnieżna w Polsce (poza górami) może pojawiać się od października do kwietnia, czasami nawet do maja. Jednakże roczna liczba dni z pokrywą śnieżną jest znacznie mniejsza od potencjalnego czasu trwania pokrywy śnieżnej, za który przyjmuje się okres od średniej daty pierwszego wystąpienia do

5,9. Zasięg dodowaceń Ziemi w zależności od stntej rionccmjAO

^współcwsni wartość stałej słonecznej, ę - szero-% geograficzna, A - „biała Ziemia", A’C - „czarna lilia’”, B - krytyczny zasięg zlodowacenia

średniej daty zaniku pokrywy śnieżnej. Różnica ta świadczy o licznych i nieraz długotrwałych odwilżach, wodujących topnienie śniegu. I tak np. w Suwałkach potencjalna liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi

Ttcczvwi$ta - 98. We Wrocławiu, wskutek częstych odwilży, odpowiednie liczby wynoszą 111 i 45. Obie charakterystyki pokrywy śnieżnej wykazują wyraźne zróżnicowanie wschodniej i zachodniej części foteki przy czyni różnice rzeczywistych liczb dni z pokrywą śnieżną są większe od różnic potencjalnego d*$u jej trwania. Grubość pokrywy śnieżnej odznacza się najwyższymi wartościami na północnym wschodzie kraju, gdzie średnia liczba dni pokrywą śnieżną grubości >20 cm przekracza 20, a maksyma!* ie tnibośd np. w Suwałkach, sięgają 77 cm (dane z okresu 1951-80, wg Chrzanowskiego, 1988).

Trzeba zaznaczyć, iż wskutek ostatniego ocieplenia klimatu nastąpi) znaczny regres trwałości i grubo^ pokrywy śnieżnej, np. w Lodzi liczba dni z pokrywą śnieżną w latach 1990. zmalała o ponad 30% v porównaniu z latami 1960.

Góry są zdecydowanie bardziej śnieżne od nizin. W polskich Karpatach na każde 100 m n.pm. przyda 9 dni z pokrywą śnieżną; w związku z tym na Kasprowym Wierchu nocuje się ponad 200 dni z po-byrą śnieżną (Hess, 1965). Im wyżej, tym wcześniej pojawia się pokrywa śnieżna (o 4-5 dni na każde lOOm wysokości) i tym później zanika na wiosnę (o 3-4 dni ma 100 m, wg Trepińskiej, 2002). im wyżej, tym coraz późniejsze są terminy występowania najgrubszej pokrywy śnieżnej. Maksimum to (oŁ 30-40cm) występuje wZakopanem w połowie lutego, na Kasprowym - w końcu marca i wynosi około 1,6 m, Z badań B. lzśohkowej (1973) wynika, iż wysokość około 800 m n.pjn. stanowi w Karpatach poziom, od którego iziyż rozciąga się strefa względnie trwałej i przyrastającej w ciągu zimy pokrywy śnieżnej.