79524 skanuj0052 (38)

Rozwinął się romans pasterski i nowelistyka. Do reprezentatywnych gatitfi ków dramatycznych należały: tragedia, komedia obyczajowa i pastorata sielanka dramatyczna. Rozwijały się gatunki nie objęte normami klasyczny|| poetyk: moralitet, misterium, romans.

Renesans przyniósł bujny rozkwit teorii sztuki niosącej podstawowe załoag nie intelektualnego, a nie rękodzielniczego charakteru twórczości artystycznaj co zbliżało sztukę do wiedzy i nadawało jej charakter poznawczy. W archite|g turze sięgano do wzorów starożytnych - poszukiwano idealnych proporca i przejrzystych podziałów, ukształtowały się nowe układy przestrzenne budov|f H. Stosowano antyczne porządki architektoniczne i motywy dekoracyjne,’; I rozwijafo się budownictwo sakralne (kościoły, kaplice) i świeckie (pałace miej skie, kamienice mieszczańskie, ratusze). W sztukach przedstawiających prowlS dzono badania nad perspektywą, proporcjami, mechaniką ruchu i anatonmj ciała. Charakterystyczny dla renesansu był zwrot ku naturze. Usamodzielnij się i rozwinęły świeckie gatunki tematyczne: portret, pejzaż. W tzewm dominowały realistyczne popiersia portretowe i posąg konny, także aj i rzeźba sepulkralna, medalierstwo. W malarstwie dążono do plastycznej odtworzenia postaci w trójwymiarowej przestrzeni, do ich prawidfowej wkomponowania w tfo, konsekwentnego ujęcia światła w obrazie. Rozwinęli się także rzemiosło artystyczne (meblarstwo, ceramika, szkło artystyczni! tkactwo).

Średniowiecze można śmiało uznać z okres powstania zalążków turystyill współczesnej. Poza podróżami kupieckimi na skalę imponującą rozwinęły sięl podróże o charakterze ^religijnym. Były to pielgrzymki do miejsc kultu chrzęl ścijańskiego, w tym liczni pątnicy przybywali do Rzymu. Na szlakach pili grzymkowych i handlowych powstawały obiekty o charakterze noclegowymi (zajazdy, gospody). Jest tp także okres wypraw krzyżowych i licznych pielgrzy§ mek do Ziemi Świętej. Fbdejmowane są wyprawy lądowe i morskie do IndiiJ których ukoronowaniem jest odkrycie Ameryki.

i

towanej w średniowieczu monarchii stanowej zajeb scentralizowane państwo l^^g żnanym od czasów imperium rzymskiego zakresie władzy politycznej. PPillefri państwa stał się władca absolutny, który odbierając uprzywiliowa-część władzy politycznej był zmuszony zrekompensować im tę ^^p^innych polach. Szlachta uzyskała pełnię posiadania dóbr użytkowa-jj^^dótychczas na zasadzie lenna. Ugruntowany został i rozwinął się sys-^^Kłlxialny, który przetrwał do pofowy XIX wieku. Ciągły konflikt władzy ^^®alnej z arystokracją powodował słabnięcie absolutyzmu i był przyczyną przeobrażeń politycznych, których rezultatem jest powstanie współ-illlliHidemokracn parlamentamych. Powstały one na drodze gw^townych i rewolucji, kosztowały wiele cierpień. Są kompromisem pomiędzy HtomIthI różnych stanów (początkowa szlachty, później mieszczaństwa, chfopów, a w końcu ogółu społeczeństwa) do udziału we władzy państwowej, a działali, 1 niem władców, budujących strukturę swej władzy z urzędników tylko przed llllfi 'odpowiedzialnych. W epoce nowożytnej w pofowie XVlfl waeku pojawij się w świadomości społecznej pojęcia narodu i narodowości oraz ich związek llllbaństwem. Do powszechnego użytku weszły po wojnach napoleońskich. lllJkształtował się kapitalistyczny system gospodarczy. Rozwój wspófczesnych 1 państw narodowych przypada na wiek XIX. Tak więc epoka nowożytna, ^fóejmująca formalnie pięć ostatnich stuleci, jest wyjątkowo niejednolita. |KZ'punktu widzenia rozpatrywanej przez nas problematyki czasu wolnego najważniejsze są przeobrażenia gospodarcze i polityczne jakie dokonaj się jiptych stuleciach. Otóż nastąpił rozwój wszystkich dziedzin wiedzy. Począw-|pży,od drugiej pofowy XIX wieku rosnące potrzeby gospodarcze stworzyj ^^potrzebowanie na nowe odkrycia i wynalazki, rozwinął się przemysł wydo-K§ywćzy, metalurgiczny, transportowy, elektryczny, zastosowano nowe techniki Ef~rirolnictwie i przetwórstwie, powstaj nowe prądy w kulturze i sztuce. ^Powstała wielkoprzemysłowa klasa robotnicza. W wyniku tych przemian czas plwólny, który przez tysiąclecia był przywilejem nielicznych, w XX wieku stał się ^/dobrem powszechnym, a jego wykorzystanie poczęło urastać do rangi spo-I fecznego problemu. W XX wńeku stało się przedmiotem analiz naukowych J; (tabela 29).

4. CZAS WOLNY A PROBLEMY SPOŁECZNE EPOKI NOWOŻYTNEJ

Wyżej przytoczone daty końca średniowiecza to jednocześnie umowny początek epoki nowożytnej. W wyniku zmian, które rozpoczęły się u schyłku XV wieku i przebiegaj całe XVI stulecie, powstały nowożytne państwa, radykalnie różniące się od państw średniowiecznych. Miejsce ukształ

76

Tabela 29

Czas wolny w epoce nowożytnej

‘ ' W XX wieku rozwinęła się gospodarka, technika, nauka kułtura i sztuka. Czas wolny stał się dobrem powszechnym, powstaj problemy z jego wykorzystaniem i stał się przedmiotem badań naukowych.

77