220 (19)

Przyrządy pomiarowe o równych skalach dokładności mają różne krzywe rozkładu błędów (rys. 12.5). Sląd wynika następna właściwość błędów przypadkowych.

5. Prawdopodobieństwo pojawienia się małych błędów' przypadkowych wzrasta szybciej dla giupy pomiarów, które wykonano za pomocą bardziej precyzyjnych metod lub przyrządów.

Błędy systematyczne

Źródłem błędów systematycznych jest niedoskonałość budowy przyrządów pomiarowych. czyli błędy instrumentalne. Innym źródłem tych błędów jest niedoskonałość zmysłów obserwatora, który często popełnia nieświadomie błędy w czasie pomiaru. Są to tzw. błędy osobowe. Warunki zewnętrzne w czasie obserwacji mogą również, wprowadzać błędy systematyczne. Błędy te powstają także wtedy, gdy metoda pomiarowa nie odpowiada warunkom, dla których wyprowadzono odpowiednie wzory.

Błędy sys»ematycznc pojawiają się w każdym pomiarze serii z tym samym znakiem i niezmienną wartością bezwzględną Błędy te łatwo rozpoznać i przewidzieć. Można je opisać prostą funkcją.

Rys. 12.6. Przebieg błędu Systematycznego jako funkcji czasu i jego zmiana w wyniku zmiany

warunków lub awarii przyrządu

Na tysurikii 12.6 przedstawiono przebieg błędów systcmatycżnych jako funkcji czasu. Na wykresie w punktach A—W nastąpiła zmiana warunków pomiarowych lub uszkodzenie przyrządu.    ^

Błędy systematyczne łatwo się określa, ponieważ ich wari ości zmieniają . bardzo powoli. Określone wartości błędów systematycznych po zmianie znaku na przeciwny stają się poprawkami. Typowym błędem systematycznym w astronawigacji jest błąd indeksu sekstantu, który można określić kilkoma sposobami, nadając mu od razu charakter poprawki.

uwaga istnieje pojęcie - Wędy systematycznie zmienne lub tzw. błędy prawic systematyczne (ang. semisyxtematic rrrors). Są to błędy, które zmieniają się w czasie znacznie szybciej rui bk,dy systematyczne, np. ich wartości w' ciągu kilku godzin zmieniają znaki na przeciwne.

Całkowita poprawka kompasu magnetycznego jest również błędem systematycznym wyrażonym w formie poprawki. W praktyce pomiarowej z reguły powstają jednocześnie wszystkie rodzaje błędów. Zachodzą sytuacje, gdy błędy systematyczne

220