228

337. Wagon rentgenowski Kolejowej Służby Zdrowia

mogli tylko pracownicy etatowi PKP (w służbie czynnej i zcmcrytowani) wraz z żonami i dziećmi.

W 1956 roku kolejowa służba zdrowia objęła opieką wszystkich, a więc także umownych, pracowników kolei, emerytów i rencistów oraz ich rodziny, jak również wdowy i sieroty po kolejarzach. W rezultacie liczba podopiecznych wzrosła z 600 000 osób przed wojną do prawie 2,5 min osób obecnie. Służba ta obejmuje swoim zasięgiem wszystkie jednostki organizacyjne PKP oraz przedsiębiorstwa wyodrębnione z PKP po 1945 roku i szkoły kolejowe. Obowiązuje zasada całkowitej bezpłatności wszelkich usług świadczonych przez lecznictwo otwarte i zamknięte oraz leków i protez zapisanych przez lekarzy.

W myśl ustawy z 1960 roku o kolejach przedsiębiorstwo PKP organizuje własną służbę zdrowia (na jej czele stoi Centralny Zarząd Kolejowej Służby Zdrowia w Ministerstwie Komunikacji), do której zadań należą:

—    sanitarne zabezpieczenie obszaru kolejowego i u-dziclanie pomocy leczniczej w nagłych wypadkach na tym obszarze,

—    organizowanie i wykonywanie profilaktyki leczniczej, lecznictwa pracowników i rencistów kolejowych oraz ich rodzin,

—    przeprowadzanie badań lekarskich, mających na celu ustalenie przydatności do pełnienia służby na kolejach (są to badania stanu zdrowia fizycznego i psychicznego kandydatów do pracy na kolei oraz okresowe badania pracowników zatrudnionych w kolejnictwie).

Nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad terenami i obiektami kolejowymi sprawuje Kolejowa Inspekcja Sanitarna pod kierownictwem głównego inspektora na szczeblu Ministerstwa Komunikacji, zorganizowana w 8 okręgowych inspektoratach sanitarnych i 37 obwodowych inspektoratach sanitarnych PKP. Kolejowi inspektorzy sanitarni badają warunki pracy kolejarzy z punktu widzenia ochrony zdrowia, kontrolują stan taboru, czystość wody do picia, sposób przechowywania produktów żywnościowych i przyrządzania posiłków w stołówkach i bufetach kolejowych oraz w dworcowych zakładach gastronomicznych, prowadzą działalność mającą na celu zapobieganie chorobom zakaźnym i ich przenoszeniu, upowszechniają oświatę sanitarną i higienę pracy oraz wykonują wiele innych zadań z zakresu ochrony sanitarnej i epidemiologicznej społeczeństwa, a w tym — także środowiska kolejarzy.

Ogromny wysiłek włożono po wojnie w odpowiednie zorganizowanie i rozbudowę lecznictwa otwartego. Zbudowano lub przebudowano z obiektów i pomieszczeń o innym przeznaczeniu oraz wyposażono setki przychodni lekarskich (okręgowych, obwodowych i rejonowych oraz przyzakładowych), w których działa blisko 3000 różnych poradni specjalistycznych. Zorganizowano liczne kolejowe apteki i punkty apteczne, protczownie dentystyczne, stacje pogotowia ratunkowego, poradnie dla matki z dzieckiem, żłobki dla dzieci kolejarzy. W przychodniach zatrudniono wielu lekarzy specjalistów. Systematyczny postęp w diagnostyce i metodach leczenia opiera się m.in. na rozwijaniu w ramach przychodni sieci własnych laboratoriów analitycznych, pracowni rentgenowskich i elektrokardiograficznych, gabinetów fizykoterapii itp.

Liczba udzielanych porad waha się w granicach 13,5 do 14 min rocznie. Apteki kolejowe wydają bezpłatnie blisko 30 min leków rocznie; ich koszt, pokrywany przez PKP, wynosi prawie 500 min zł.

W walce z gruźlicą poważną rolę spełniają masowe, okresowo wykonywane badania płuc za pomocą zdjęć małoobrazkowych. Służą do tego m.in. specjalne wagony, wyposażone w aparaturę rentgenowską, które obsługują kolejarzy na całej sieci PKP. Rocznie personel tych wagonów wykonuje ponad 270 000 zdjęć małoobrazkowych. Działalność ta przyczynia się do

228