232 (36)

- pilotowanie - śledzenie losów absolwentów i wspieranie ich eduka-cyjno-zawodowej drogi (działania oparte na procedurach formalnych lub niesformalizowanych).

Nie sposób jednoznacznie rozstrzygać o efektywności poszczególnych wariantów stosowanego doradztwa (np. w Belgii, Francji, Niemczech, Luksemburgu, Hiszpanii powszechne zastosowanie znajdują metody psychometryczne, dużą rolę odgrywa diagnoza selekcyjna i dyrektywne formy pracy, w Danii, Portugalii czy Wielkiej Brytanii zaś preferuje się niedyrektywny kontakt z klientem (tamże, s. 40))¹. Warto jednak zauważyć, że na poziomie deklaratywnym doradztwo europejskie realizowane w systemie szkolnym stawia sobie, globalnie rzecz ujmując (choć poszczególne państwa zachowują tu daleko idącą autonomię), następujące cele (tamże, s. 41-42):

1)    rozwój wiedzy młodzieży na temat szans i realnych możliwości edukacyjnych i zawodowych współczesnego rynku pracy;

2)    rozwój świadomości w zakresie własnych zainteresowań, wartości, życiowych postaw, umiejętności i zdolności;

3)    rozwój umiejętności decyzyjnych;

4)    rozwój umiejętności adaptacyjnych i umiejętności radzenia sobie w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości społeczno-zawodowej.

Na etapie poprzedzającym aktywną partycypację polskich adolescentów w rynku pracy, w polskiej szkole, poza nielicznymi chlubnymi wyjątkami, poradnictwo zawodowe jest relatywnie rzadko obecne, a jeszcze rzadziej bywa oceniane jako skuteczne. W toku edukacji także, jak wskazują wypowiedzi badanych, młodzież nie może liczyć na wsparcie w efektywnym kierowaniu swoją biografią. Szkoła nie przygotowuje do projektowania przyszłości edukacyjno-zawodowej, a motyw kreowania własnej drogi życiowej jest niemal nieobecny w jej działalności edukacyjnej, lub zostaje sprowadzony do płytkiej działalności informacyjnej w zakresie pola wyboru.

Nie idzie tu jednak o wywieranie bezwzględnej presji na sztywne, szczegółowe projektowanie przebiegu swojej zawodowej kariery, nie jest to bowiem w dobie permanentnych zmian i stałego pomnażania niewiadomych i nieprzewidywalnych okoliczności makrospołecznych możliwe. Wytyczanie natomiast pewnego kierunku życiowego ułatwiającego od-

232

1

Obszerne teoretyczne rozważania na temat modeli poradnictwa dyrektywnego, dialogowego i liberalnego oraz roli w nich doradcy znajdują się m.in. w książkach: Kargu-lowa A: Poradnictwo jako wiedza i system działań. Wstęp do poradoznawstwa, Wrocław 1986 oraz Wojtasik B.: Doradca zawodu. Studium teoretyczne z zakresu poradoznawstwa, Wrocław 1993.