23 (107)

Kluzy łańcuchowe łączą wnętrza komór łańcuchowych z pokładem. Na statkach wyposażonych we wciągarki z poziomym wałem (windy kotwiczne) kluzy łańcuchowe to prostoosiowe stalowe lub staliwne rury, zakończone z obu stron staliwnymi kołnierzami - dolny kołnierz ma kształt szeroko rozchylonego dzwonu. Górny wylot kluzy znajduje się bezpośrednio pod kołem łańcuchowym windy. Opisywany wariant kluzy umieszczonej pod windą kotwiczną prezentowany jest na rysunku 32a.

Na statkach mających kabestany kotwiczne kluza łańcuchowa jest zagięta pod kątem (najczęściej prostym). Górna jej część, w postaci staliwnego kolana, umieszczona jest nad pokładem na poziomic koła łańcuchowego wciągarki. Dobiera się taki promień zaokrąglenia kolana, by łańcuch kotwiczny zsuwał się samoczynnie do wnętrza komory łańcuchowej pod wpływem ciężaru jego odcinka pozostającego w komorze. Kluzę łańcuchową współpracującą z kabestanem kotwicznym pokazuje rysunek 32b.

a)

b)

Rys. 32. Kluzy łańcuckowe [27]: aj współpracująca z windą kotwiczną, bj współpracująca z kabestanem kotwicznym

1.9. Stopery i zwalnia ki łańcucha kotwicznego

Opisany w podrozdziale 1.7 hamulec na wciągarce kotwicznej służy wyłącznic do wyhamowania ruchu łańcucha do czasu zakończenia procesu kotwiczenia. W momencie gdy statek stoi już stabilnie na kotwicy (nie zmienia swego średniego położenia względem dna), należy łańcuch kotwiczny unieruchomić w sposób trwały względem statku. Do tego służą stopery'. Ich konstrukcja i fundamenty dostosowane są do długotrwałego przenoszenia statycznych i dynamicznych obciążeń występujących w urządzeniach kotwicznych. Stopery umieszczane są w linii przebiegu naprężonych łańcuchów kotwicznych pomiędzy wciągarkami a pokładowymi wylotami kluz kotwicznych (rys. 1, 28 i 29). Po unieruchomieniu łańcucha kotwicznego za pomocą stopera luzuje się hamulec wciągarki.

Na dużych statkach stosowane są stopery szczękowe i zapadkowe - na małych mogą być również używane stopery łańcuchowe. Budowa i zasady działania dwóch pierwszych z wymienionych przedstawione są na rysunku 33. W stoperze szczękowym za pomocą szczęk, odchylanych dwukierunkowym ściągaczem gwintowym (zwanym śrubą rzymską), dociska się do obudowy stopera poziomo leżące ogniwo łańcucha. Siła tarcia powstająca na powierzchniach styku ogniwa ze szczękami i obudową przeciwdziała ruchowi łańcucha. Stosowana jest również odmiana tego stopera ze szczękami wchodzącymi między poziome ogniwa łańcucha i blokującymi jego ruch. Na podobnej zasadzie pracują stopery zapadkowe - pozioma zapadka w kształcie belki wchodzi między pionowe ogniwa łańcucha. Zapadka porusza się w skośnie odchylonych od pionu prowadnicach - kąt tego odchylenia umożliwia uniesienie zapadki w górę przez wciągany wciągarką łańcuch, natomiast ruch łańcucha w kierunku przeciwnym (do wody) jest blokowany zapadką opadającą w dół pod własnym ciężarem. Stopery obliczane są na przeniesienie sił równych 80% obciążenia zrywającego łańcuch kotwiczny [3, 19].

Przepisy budowy i wyposażenia statków wymagają, by ostatnie przęsło łańcucha kotwicznego było zamocowane do komory łańcuchowej w sposób umożliwiający zwolnienie łańcucha w razie konieczności. Taką czynność wykonuje się w wypadku zakleszczenia kotw icy w dnie (na przykład między skałami) oraz przy splątaniu się łańcuchów

43