24 25

Inteligencja =	wejście +	wyjście +	kontrola
	i	i	i
Kompetencja	np. zdobywanie	np. myślenie	np. planowanie
przetwarzania	wiedzy za	i działanie	ocenianie
Informacji	pośrednictwem	przetwarzanie	i nadawanie sensu
	nowego materiału	pomysłów, badanie	temu, co myślimy
	lub doświadczenia	i rozwiązywanie	i robimy
	4-	i	i
	przyswajanie +	wykonanie (to, +	metapoznanie
	wiedzy	co robimy z tym,	(namysł nad
	(to, co wiemy)	co wiemy)	własnym myśleniem)

Umysł ludzki przetwarza te schematy za pomocą rozmaitych metod, do których H. Gardner (twórca teorii wielorakiej inteligencji) zalicza metody: werbalne, wizualne, logiczne, fizyczne, muzyczne, osobiste, społeczne.

Planowe działanie ucznia wiąże się z:

•    zwracaniem uwagi na fakty, dowody,

•    zebraniem ich i uporządkowaniem,

•    poszukiwaniem istoty problemu, zagadnienia,

•    wizją sytuacji; poszukiwaniem tego, co dziwaczne, zaskakujące,

•    interpretacją znaczeń,

•    patrzeniem poza to, co oczywiste, z różnych punktów widzenia,

•    próbą stawiania różnych hipotez.

Planowe działania są niezbędne, aby dzieci nie nabyły nawyku bezmyślnego podejmowania problemów. Doskonalimy umiejętności rozwiązywania problemów po to, żeby mieć z nich pożytek. Pomóżmy dzieciom wyrazić sens problemu ich własnymi słowami. Często nie wiedzą one dokładnie, o co w problemie chodzi i mylą stan pożądany (rozwiązanie) ze sposobem dojścia do niego (środkami)²⁸.

Sporządzenie planu wymaga systematycznego myślenia, rozważenia strategii, nie zaś pospiesznych wniosków. Niektórzy uczniowie chcą z miejsca uporać się z problemem. Pod wpływem impulsu zgadują na ślepo lub wycofują się. Lepiej nie zaczynać od rozwiązania i wstrzymać się z osądem. Uczeni dłużej przygotowują badania niż je prowadzą. Sukces może zależeć od dobrego planowania.

Naukę planowania można zacząć już w przedszkolu. Kiedy małe dziecko planuje na własne potrzeby, dowiaduje się, że ma wpływ na to, co się

^J"K. Fisher, Uczymy jak myśleć, s. 113 stanie. Uczy się, że można kierować własnym życiem i z,u /yna uw.i/u - o, za osobę kompetentną do podejmowania decyzji. Nabywa nie/alcżniKi I i wiary, że poradzi sobie z problemami. Ale w tym wszystkim poti/cbujr opieki i pomocy dorosłego. Zachęta i pomysły dorosłych pozwalają dzlct ku budować własny obraz problemu i jego rozwiązania lub konstrukcje, / któ rych będzie mógł skorzystać.

jeśli w trakcie planowania dziecko znajdzie się w ślepej uliczce lub jeśli planowanie przychodzi mu z trudem, dorośli mogą podsunąć inną możli wość, zasugerować wyjście. Niepowodzenie w zrozumieniu czegoś może polegać na tym, że dziecko nie zdobyło spójnej reprezentacji problemu (zadania, materiału) lub że reprezentacja ta zawiera błędy.

R. Fisher proponuje pomocne strategie:

-    rozważ wszystkie czynniki,

-    przypomnij sobie podobny problem,

-    uprość problem,

-    zrób model problemu,

-    zapisz plan.

Przy pojęciu i zrozumieniu zadania proponuje strategie:

-    ujmowania w słowa tego, co dziecko robi,

-    pytania dziecka o to, co robi,

-    pokazania drogi - dzieciom niekiedy trzeba wskazać inne wyjście, nowy szlak poszukiwań, nowe narzędzia i sposób posługiwania się nimi²⁹.

²⁹ Ibidem, s. 115. Autor proponuje też różne rozwiązania metodyczne, np. tworzenie „kącików dumania" zawierających problemy do rozwiązania, projekty ich rozwiązań, przykłady zachowań itp. A oto jeden z przykładów (s. 242): jAK MĄDRZE POSTĘPOWAĆ

1.    Osiągamy nasze cele

•    Zbieramy informacje, wykorzystując nasze zmysły (słuchamy, patrzymy, wąchamy, smakujemy, dotykamy).

•    Posługujemy się planami (harmonogramami), żeby nie zapomnieć o czymś ważnym.

•    Nazywamy to, co robimy.

•    Mówimy, gdzie i kiedy.

•    Mówimy, co pozostaje takie samo, kiedy rzeczy zdają się zmieniać.

•    Bądźmy gotowi wykorzystać naraz więcej pomysłów niż jeden.

•    Kiedy trzeba, bądźmy ostrożni.

2.    Korzystamy z informacji

•    Wiemy, co mamy zrobić.

•    Bierzemy pod uwagę tylko potrzebne informacje.

•    Wyobrażamy sobie to, co musimy zrobić.

•    Planujemy kolejne posunięcia.

•    Pamiętamy wszystkie potrzebne fakty.

•    Sprawdzamy, czy rzeczy są ze sobą zgodne.

25