24

Porosty (grzyby uporoszczone) - samożywne, plechowate organizmy lądowe. Powstały w wyniku połączenia (zespolenia) grzybów (najczęściej workowca lub podstawczaka) i glonów (zielenicy lub sinicy

2. ROZNORODNOSC ŻYCIA NA ZIEMI

Budowa plechy porostu

Budowa anatomiczna porostu

1.    Górna i dolna warstwa korowa - bardzo zbite strzępki grzyba nadające kształt piesze porostu.

2.    Warstwa rdzeniowa - luźno ułożone strzępki chroniące komórki glonów.

3.    Chwytniki - umocowują plechę w podłożu.

4.    Warstwa glonów - zapewnia samożywność porostom.

• skorupiaste

- wzorzec geograficzny

Wzorzec geograficzny

Ścisłe współżycie komponentów plechy porostu klasyfikujemy jako symbiozę (mutualizm).

Niektórzy badacze uważają jednak, że jest to helotyzm.

Sposoby rozmnażania się porostów

-Bezpłciowe

tprzez zarodniki (tylko grzyb) wegetatywne -podział komórki (glon) -fragmentacja strzępek (grzyb)

.przez tworzenie urwist-ków i wyrostków ł-Płciowe L tylko grzyb

Urwistki i wyrostki - fragmenty plechy porostu zawierające oba komponenty (fragmentacja plechy).

Kształty plechy porostów

• krzaczkowate

-    chrobotek koralkowy

-    brodaczka

-    płucnica islandzka

Chrobotek kornikowy

• listkowate

-    tarczownica skalna

-    złotorost ścienny

-    pustułka pęcherzykowata

Złotorost ścienny

Znaczenie w przyrodzie grzybów i porostów (rozumianych klasycznie)

Grzyby

•    Stanowią ogniwo destruentów, rozkładają substancje organiczne, w tym drewno (celulozę i ligninę), współtworzą próchnicę, mają udział w krążeniu pierwiastków.

•    Niektóre gatunki są symbiontami - współżyją z korzeniami roślin wyższych - mikoryza ektotroficzna lub endotroficzna (dostarczają wodę i sole mineralne, niszczą bakterie chorobotwórcze w podłożu).

•    Tworzą plechę porostu.

•    Wykorzystywane do produkcji leków (penicylina), a także witamin A, B₂, B₁₂.

•    Wywołują choroby roślin, zwierząt i ludzi.

Porosty

•    Główni producenci materii organicznej w tundrze.

•    Należą do tzw. roślinności pionierskiej.

•    Są wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza związkami siarki (bioindykacja^;-

•    Wykorzystywane do P^r0~ dukcji leków.

2.6. TKANKI ROŚLINNE

Tkanka - zespół komórek wykazujących wspólne pochodzenie i (zwykle) podobieństwo budowy, oraz pełniących określone funkcje w organizmie. Sąsiednie komórki tkanek roślinnych spojone są ze sobą pektynami blaszki środkowej. Łączność pomiędzy protoplastami zostaje zachowana dzięki systemowi jamek z plazmodesmami.

Organy roślinne to części roślin tworzone z tkanek o zbliżonym planie budowy i pełniące określone funkcje. Organami są: korzeń, łodyga, liść, kwiaty i owoce.

Cechy wzrostu roślin: nieograniczony i zlokalizowany. Wzrost ograniczony i dyfuzyjny wykazują tylko liście i kwiaty roślin (taki typ wzrostu cechuje też zwierzęta).

Ogólny podział tkanek roślinnych

Tkanki roślinne
Twórcze (merystematyczne)	merystemy pierwotne	zarodkowy i wywodzące się bezpośrednio z niego: wierzchołkowe, wstawowe (interkalarne)
	merystemy wtórne	kambium (miazga), fellogen (miazga korkotwórcza), pe-rycykl (okolnica), kallus (merystem przyranny), archesporialny (tkanka zarodnikowa)
2 </5	okrywające - skórka, korek miękiszowe miękisz zasadniczy, spichrzowy, asymilacyjny, wodonośny, przewietrzający (aerenchyma) wzmacniające - zwarcica, twardzica przewodzące - drewno (ksylem), łyko (floem)
Uwaga: Niektóre merystemy archesporialne mają charakter pierwotny.

Funkcje i lokalizacja tkanki twórczej wtórnej

Tkanki twórcze wtórne powstają w wyniku od-różnicowania pewnych komórek tkanki stałej. Powrót do stanu embrionalnego umożliwia następnie utworzenie wtórnych tkanek stałych: łyka, drewna, korka i fellodermy.

Funkcje: • wtórny przyrost na grubość walca osiowego, korka i fellodermy • u dwuliściennych tworzenie korzeni bocznych 9 zabliźnianie uszkodzonych tkanek (kallus) 9 tworzenie ziaren pyłku i woreczków zalążkowych w kwia-Lokalizacja tkanek stałych i twórczych t°^ch roślin nago-w łodydze rośliny okrytonasiennej    i okrytonasiennych

(rodzaj merystemu archesporialnego)

9 tworzenie się zarodników w zarod-niach paprotników i mszaków (mery-stem archesporialny)

Funkcje i lokalizacja tkanki twórczej pierwotnej

Funkcje:

•    buduje zarodki roślin (merystem zarodkowy)

•    tworzy stożki (wierzchołki) wzrostu pędu i korzenia (merystemy wierzchołkowe; w nich komórki inicjalne wykazujące ciągłą zdolność do szybkich podziałów)

•    powoduje wstawowe wydłużanie międzywęź-li (merystemy wstawowe - interkalarne), np. u skrzypów i niektórych roślin jednoliściennych

A    B

Rozmieszczenie merystemów w roślinie dwuliściennej (A), jednoliścien nej (B) oraz mikrofotografia komórek stożka wzrostu

Charakterystyka tkanek twórczych

• niewielkie, dzielące się komórki o charakterze embrionalnym • komórki cienkościenne zawierające małe wodniczki i relatywnie duże jądro komórkowe • część komórek powstałych po podziałach się różnicuje, tworząc tkanki stałe (nazwa „stałe" pochodzi od w zasadzie niezmiennej budowy) 9 komórki merystemów (poza archesporialnym) przechodzą mitozę