24 (275)

Staw zaś genicznego przekazywania cech leży działalność kwasów nukleinowych DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) zawartych w 23 parach chromosomów i przekazujących informacje geniczne do cyto-plazmy przez RNA (kwas rybonukleinowy), który powoduje stałą syntezę białek w komórce. Sprawa zaś dziedziczności wyjaśnia uzdolnienia lub trudności rozwojowe w postaci niedorozwoju umysłowego czy ograniczenia Dorobek biologii wychowawczej stanowi dalej pod-1 stawę dla teorii wychowania fizycznego, dietetyki oraz higieny rozwojowej. szkolnej i społecznej.

b) Drugą ważną nauką w dziale opisującym zjawiska w wychowaniu jest psychologia wychowania. Obejmuje ona szereg dyscyplin pokrewnych i graniczących ze sobą. jak psychologia rozwojowa o rozwoju psychicznym u dzieci (pedologia) i młodzieży (bebologia) oraz dorosłych (andrologia), jak psychologia wychowawcza o uwarun-krowaniach psychiki dziecka w rodzime, jako ucznia w szkole, widza] w lanie, czytelnika książek, jako harcerza w drużynie itp. Dochodzą do i nich jeszcze psychologia różnicowa wraz z charakterotogią i typołogid oraz diagnostyką szkolną o poznaniu uczmów, psychopatologia dziedę-1 ca i młodocianych wraz z higieną psychiczną, a wreszcie psychologia 1 szczegółowa w postaci psycbodydaktyki o procesach nauczania i pcyM chopedagogjki o procesach zachowania rią.**.

przedszkolne (do 7 r ), dziecięctwo szkoinc	ióo 12	We]	). wiek dor	&vunif
i dojrzewania płciowego (dziewczęta J2-I	5 f- di	kio	ęcy 13-17	)•
młodzieńczy (dziewczęta 16-20. chłopcy	11*24	r.	1 Każdy	z tyd
okresów- ma właściwe sobie cechy urny słów	mci* wy	obrażm. w-ołi		, UCZM
i światopoglądowej postawy wobec rzeczywistości			, która w	wica
przedszkolnym ma charakter magkzny.	potem	M2	ijwnorcalua	lyczM

^łl S Bticbouli. Psychologia jzćo jnW z podstaw /■- -ret. r    r h iMkfątf

rw i Pedagogika na usługach szkoły .di cyt., *. IM); S. tonu,

*rTT-frrff-i rr Irf irm i -narrnrir Maptdsąugdtt {W t Pt a- .ugtka na tedug'*'. h ukuty de. cys-i s. * * 09 T. Ton<iit*iki. Z zagadnień peychtdagtt uczeniu tłg 1V»' > Pedagogika <g usługach szkoły. ÓZ. Cyt-. S- 110- i 35, i Pieter. Znaczenie piythJogU dtu pt dugugpi ki fW ) fłtsuki przyrodnicze i społeczne współdziałające z pedagogiką. Wtri/iwa Iwj «- 157-262

Psychologia rozwojowa makia. ze dziecko me jest uwili lUilJI dorosłego, ani bezduszną rzeczą czy iiicsm przejściowym. który mmI pozostawia śladu Rozwój psychiczny przechodzi określone fazy! niemowlęctwa (1 rok życia), okres pomemowłęcy (do 4 r.J, domptiM

subiektywnonegatywny, idealistyczny, dopóki postawa ta nie zharmonizuje się u człowieka dojrzałego⁶®.

Psychologia zaś wychowawcza studiuje procesy uczenia się dzieci i młodzieży oraz procesy zachowania się, w których specjalne znaczenie posiadają siany frustracji¹⁰ (łac. frustratio - zawód, niepowodzenie), jako przykre przeżycia pod wpływem zahamowania zasadniczych dążeń jednostki, prowadzące do reakcji obronnych w formie agresji, cofnięcia się do pierwotnych form zachowania się jak płacz (regresja), podstawiania nowych celów (kompensacja) itp. Ważną także dla pedagoga jest psychopatologia, która informuje o dzieciach trudnych, nerwicowych, psychopatycznych, anormalnych umysłowo (debilizm, imbccylizm, idiotyzm - dziś ze względów wychowawczych określane jako lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki niedorozwój umysłowy, inaczej upośledzenie umysłowe)⁷¹, i chorych psychicznie.

c) Trzecią z kolei nauką opisującą zjawiska społeczne w wychowaniu stanowi socjologia wychowania. Zajmuje się ona badaniem zależności wychowania i jego wyników od środowiska społecznego, w którym rozwój człowieka się odbywa. Na to środowisko składają się zwyczaje, stosunki i oddziaływania między ludźmi, organizacje i instytucje społeczne. Środowiska wychowawcze są polem ścierania się różnych wpływów i sił dążeniowych całego społeczeństwa⁷², jako zorganizowanego kompleksu grup społecznych. Podstawę każdej grupy społecznej stanowią wartości szanowane przez członków i tworzące wspólnotę społeczną jako dobro wspólne, na które składają się interesy, język, obyczaje, poglądy. Podstawową, życiodajną grupą społeczną bezpośredniego kontaktu jest rodzina, która swym zdrowiem. trwałością i miłością zapewnia najlepsze środowisko wycho-

** $    $ / u m i o. Rozwój psychiczny dzieci i młodzieży. Warszawa 1948²;

L. Wolcłł/ynw w j, Psychologio pomaga wychowaniu. Warvzawa 1960: M. Żebrowska (red ). Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1966.

C/. C/iipów, Spór o pojęcie frustracji. ..Kwartalnik Pedagog/* 1960 nr 4; A I r 4 v / c k* Modyfikacje koncepcji frustracji. „Psychologia Wychowawcza** 1966 w I. J Kcykowikt, funkcjonowanie osobo w/fici w warunkach stresu psychologicznego, Warszawa 1966

* A M Ciarki*. A B. C 1 a r k c. Upośledzenie umysłowe (li. z ang.). Warszawa 1969 s. !|M9.

' Poi J Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1966; J. J Wiatr, Społetzeństwo. Wstęp do socjologu systematycznej. Warszawa 1968; J. W os* k o w % k i, Socjologia Wybrane zagadnienia, Warszawa 1970.

57