251

20.5. Paradygmaty humanistyczny i egzystencjalny 251

B

1

Innego rodzaju testami są testy obiektywne, nazywane tak dlatego, że są przeprowadzane i oceniane zgodnie z jednolitą, wystandaryzowaną procedurą.

Dobrze znanym przykładem obiektywnego testu osobowości jest Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości (MMPI). Składa się on z 550 twierdzeń dotyczących bardzo różnych tematów. Badani określają każde z twierdzeń jako prawdziwe lub fałszywe. MMPI obejmuje 10 skal klinicznych (hipohondrii, depresji, histerii, psychopatii, męskości-kobiecości, paranoi, psychastenii, schizofrenii, hi-pomanii społecznej introwersji) i 4 specjalne (kontrolne): znaków zapytania, kłamstwa, częstości, korekcyjną.

Chociaż MMPI został ostatnio poddany rewizji, wyniki tego testu, podobnie jak innych, należy interpretować ostrożnie. To, co ludzie mówią o sobie w testach typu „papier i ołówek”, nie musi odpowiadać temu, jacy są w rzeczywistości. MMPI jest jednak szeroko stosowanym narzędziem diagnostycznym, wobec czego istnieje już wiele danych dotyczących tego, jak można go optymalnie wykorzystywać.

20.5. PARADYGMATY HUMANISTYCZNY I EGZYSTENCJALNY

Poglądy humanistyczne zorientowane są na człowieka, jego związki z innymi ludźmi, zainteresowania i trwałe wartości ludzkie. Humaniści widzą człowieka jako istotę nastawioną na przyszłość i działającą w sposób celowy. Sądzą, że w znacznym stopniu możemy sami tworzyć własne życie i kierować swoim losem.

A. Teoria „ja” Carla Rogersa

1.    Jednym z najbardziej znanych teoretyków psychologii humanistycznej był Carl Rogers, który przyjął podejście zorientowane na osobę. W jego teorii „ja” rzeczywistością nie jest niepoznawalny, obiektywny układ rzeczy i wydarzeń istniejący poza „ja”, lecz to, co „ja" określa jako realne.

2.    Obraz własnego „ja” obejmuje wszystkie aspekty „ja” spostrzegane przez podmiot, niezależnie od tego, czy spostrzeżenia te są trafne i podzielane przez innych ludzi. Każda osoba ma też „ja-idealne”, obejmujące te właściwości, które chciałaby posiadać. Im większa zgodność między „ja-realnym” i „ja-idealnym”, tym szczęśliwszy człowiek.

3.    Rogers uważał, że człowiek samoaktualizujący się, który w pełni realizuje swoje możliwości, charakteryzuje się pięcioma właściwościami: (a) stale rozwija się i doskonali; (b) jest otwarty na doświadczenia, akceptując je jako sposobność uczenia się, i unika przyjmowania postawy obronnej; (c) ufa samemu sobie i choć szuka rady u innych, ma świadomość, że musi podejmować własne decyzje; (d) ma zrównoważone relacje z innymi i uświadamia sobie, że nie wszyscy muszą go bardzo lubić; (e) żyje w pełni czasem teraźniejszym, zamiast rozpamiętywać przeszłość czy myśleć wyłącznie o przyszłości.

B. Holistyczno-dynamiczna teoria Abrahama Maslowa

1.    Teoria Abrahama Maslowa także była humanistyczną teorią osobowości. Najwyższy poziom w jego hierarchicznej teorii potrzeb stanowiła potrzeba samoaktualizacji.

2.    Maslow opisał samoaktualizującego się człowieka jako jednostkę, która w pełni wykorzystuje posiadane możliwości i w maksymalnym stopniu staje się tym, kim może się stać. Doświadcza miłości i ma poczucie własnego znaczenia oraz wartości. Ma trzeźwą percepcję rzeczywistości i wystrzega się fałszu. Jest etyczna w kontaktach z innymi i widzi problemy takimi, jakimi są, nie patrząc na nie jedynie z własnej perspektywy.

C. Egzystencjaliści

Punkt widzenia egzystencjalistów koncentrował się na samotnym istnieniu jednostki ludzkiej w indyfe-rentnym (nie stworzonym ani na kształt nieba, ani na kształt piekła) świecie. Egzystencjalizm zakładał, że