258 259 (3)

wów ł porażenia mięśni oraz zmiany wsteczne występują w odcinku obwodowym, to znaczy poniżej miejsca uszkodzenia.

Niedowłady, zaniki i osłabienie siły mięśni bez objawów porażenia mogą występować również z powodu długotrwałej bezczynności (np. po ułożeniu kończyn w szynach w przypadku zapalenia stawów, po unieruchomieniu w opatrunkach gipsowych lub na wyciągu itp.). Dotyczyć one mogą mięśni całej kończyny lub poszczególnych grup mięśniowych.

Stymulacja ma wtedy na celu usprawnienie funkcjonalne mięśni, wzmocnienie ich siły i zapobieganie zanikom.

OGÓLNA TECHNIKA STYMULACJI

Przed leczeniem stymulacją wykonać należy test mięśniowy lub badanie elektrodiagnostyczne, aby określić stan niedowładu mięśnia.

W pomieszczeniu zabiegowym przygotowane być powinny plansze anatomiczne z oznaczonymi punktami motorycznymi mięśni.

Chorego układamy wygodnie, aby mięśnie znajdowały się w stanie zwolnionego napięcia. Jest to tzw. fizjologiczne ułożenie spoczynkowe.

Wykonanie zabiegu poprzedza zastosowanie ciepła (wilgotny ciepły okład, przegrzanie w budce cieplnej itp.). Uzyskuje się przez to obniżenie oporu skóry, a mięsień przekrwiony nie ulega łatwo zmęczeniu.

Pomiędzy kilkoma bodźcami elektrycznymi zachowujemy przerwy, aby mięsień mógł odpocząć. Przerywamy zabieg, gdy mięsień wykazuje objawy zmęczenia, charakteryzujące się powolnym robaczkowym skurczem.

Stymulacje mięśni stosujemy w porażeniach i niedowładach. Minimalny progowy skurcz mięśnia uzyskujemy po minimalnej dawce mocy prądu. Do stymulacji należy zastosować taką moc prądu, aby otrzymać efektywny skurcz mięśnia. Duże dawki prądu są niewłaściwe, ponieważ znaczne podrażnienie włókien mięśniowych wywołuje silny skurcz tężcowy i zmęczenie mięśnia.

Działanie bodźca (impulsu prądu) zależy od jego charakterystyki (wartość amplitudy, czas trwania, szybkość powtarzania się bodźców). Minimalny czas bodźca prądu dla zdrowego nerwu wynosi 0,03 ms, a dla mięśnia 1 ms. Mięsień odnerwiony nie odpowie skurczem, jeśli czas impulsu jest mały. Do stymulacji mięśni niedowładnych i odnerwionych stosować należy impulsy eksponencjalne o powolnym narastaniu mocy prądu i odpowiednio dobranym parametrze czasu jego trwania i przerw (m/w — 200—600 ms czas impulsu; 3—4 sek. czas przerwy).

Rodzaj prądu. W porażeniach wiotkich lub niedowładach do stymulowania mięśni stosujemy prądy impulsowe (eksponencjalne) i prąd sinusoidalny, a w przypadkach zaników mięśniowych skutkiem bezczynności — prąd faradyczny pulsujący przerywany.

Nie należy stosować prądu faradycznego zwykłego, ponieważ mięsień może nie odpowiadać skurczem na impuls prądu, a przy znacznie zwiększonych dawkach daje skurcz tężcowy.

Aparatura. Prądy do stymulacji mięśni wytwarzają aparaty zwane stymulatorami (Stymulator, Neuroton, Tonisator).

Elektrody. Elektroda czynna ma postać dysku metalowego o średnicy 2,5 cm dla mięśni małych i 5 do 8 cm dla grupy mięśni (tzw. elektroda dyskowa). Dysk obszyty jest warstwą flaneli lub gazy (grub. ok. 1 cm). Za pomocą nakrętki łączymy elektrodę z metalową oprawką imadła, z którym połączony jest przewód doprowadzający prąd. Imadło do elektrody wyposażone jest w przyciskowy włącznik do przerywania przepływni prądu. W czasie wykonywania zabiegu elektrodę zanurzamy w ciepłej wodzie lub w 0,5°/o roztworze NaCl, aby zwilżyć warstwę materiału.

Elektroda bierna może być:

a)    płytkowa, prostokątna (o brzegach zaokrąglonych), obszyta płótnem lub flanelą i połączona z imadłem, za pomocą którego utrzymujemy jej położenie w czasie zabiegu. Do imadła włączony jest przewód;

b)    płytkowa prostokątna lub owalna, z folii cynowej, połączona z przewodem;

Pod elektrodą bierną, niezależnie od typu, podkładamy warstwę gazy zwilżonej ogrzanym 0,5°/o roztworem soli kuchennej.

Elektrodę z folii układamy w okolicy barkowej tylnej lub łopatki przy

Ryc. 137. Układ elektrod przy stymulacji (wg Kovacsa): B — źródło prądu, El — elektroda bierna; E₂ — elektroda czynna z przerywaczem; P — przerywacz stykowy; T — tampon wilgotny; K — przewody

259