zoologia kregowcow krew0

Ryc. 110. Schemat ułożenia miofilmnentów we włóknie mięśniowym (A) oraz (1!) zmiany w strukturze wińkienka mięśniowego przy rozciąganiu (a) i podczas skurczu (h): / - krążek izotropowy, A -krążek anizotropowy, 2 błona graniczna, Z,M błona środkowa, M, II - krążek H, K - mion. Według Hwclcya i Hansowi

Ryc. 111. Kanaliki sieci śrAdplazinatycznej na powierzchni włókienek mięśniowych w mikroskopie elektronowym: I - wlókienka mięśniowe, 2 - mitochondtia, 3 - kanaliki pośrednie (T), I kanaliki podłużne (sarkotubule), 5 kanaliki biegnące proslopadle do długiej osi włókienek mięśniowych (cysterny brzeżne), 6 - „triada". Według Kurtza

Wlókienka mięśniowe (ryc. 112), Biegną one we włóknie mięśniowym równolegle do siebie wzdłuż jego długiej osi. W większości włókien mięśniowych zwierząt ssących i ptaków wlókienka mięśniowe są rozmieszczone w sarkopla-zrnic równomiernie. W niektórych włóknach przebiegają one w pęczkach, które na przekroju poprzecznym tworzą okrągłe lub wieloboczne pola włókienek mięśniowych, dobrze widoczne w czerwonych włóknach mięśniowych. W odróżnieniu od tkanki mięśniowej gładkiej, wlókicnka mięśniowe nic są jednorodne, lecz zbudowane z dwóch odmiennych substancji, różnie załamujących świa-

Ryc. 112. Schemat mionu (sarkoineru): / - wlókienko mięśniowe. 2 -- miofilamenty cienkie, i miofilamenry grube. -/ - ^ieć śródplazmałyczna. Według Rusku

tło. Jedna z nich zaiamuje światło podwójnie (substancja anizotropowa), druga zaś pojedynczo (substancja izotropowa). Obie w jednym wiókienku układają się na przemian, tworząc odcinki tej samej długości. Zarówno odcinki izotropowe (/), jak i anizotropowe (/i) leżą na tym samym poziomie we wszystkich włókien-kach mięśniowych, tworząc prążki biegnące prostopadle do długiej osi włókna, wskutek czego włókna mięśniowe wykazują charakterystyczne prążkowanie poprzeczne, szczególnie wyraźne u konia i świni.

Prążki nie mają jednorodnej budowy. Prążek jasny, izotropowy (/) jest przedzielony błoną graniczną Z (zawierającą glikozaminoglikany), natomiast prążek ciemny, anizotropowy (A) - błoną środkową M. W obrębie prążka anizotropowego można ponadto wykazać dwa jaśniejsze prążki /-/, leżące po obu stronach błony M (ryc. 110).

We włóknie mięśniowym poddanym maceracji lub działaniu enzymów trawie anych wlókienka mięśniowe rozpadają się w obrębie błony Z na liczne, krótkie odcinki. Odcinek zawarty między' błonami Z nosi nazwę mionu lub sarkome-ru. którego długość u ssaków wynosi 2 4 pm (tyc. 110,112).

W skład mionu wchodzi błona Z, połowa prążka /, połowa prążka A, prążek H, błona M, prążek H, połowa prążka^, połowa prążka I oraz błona Z, co można przedstawić również w następujący sposób:

Mion - 7. + U2 +'A/2 + H + M + H + A/2 + 7/2 + Z

Badania biochemiczne, histochemiczne, rentgenowskie oraz przeprowadzone za pomocą mikroskopu elektronowego i polaryzacyjnego przyczyniły się do dokładniejszego poznania struktury i funkcji włókienek mięśniowych. Badania te wykazały, że wlókienka mięśniowe są utworzone z miofiłamentów, o grubości 5-12 nm, zbudowanych z drobin białkowych aktynom iozyny, które biegną równolegle do siebie i przechodzą przez błony Z (według niektórych autorów iniofi-lamcnty przytwierdzają się do błon Z, podobnie jak tonofilamenty w komórkach

181