zoologia kregowcow krew2

Ryc. 02. Komórki mnkrogleju; A - astrocyl krót-kowypustkowy; B - astrocyt dlugowypustkowy: C - astrocyl protnplazmalyczny: I) - astrocyt Wlókiii sto-protoplaz in a tyczny

nabłonkowych. Asirocyty wlóknislo-protoplazmatycznc występują przeważnie w substancji biaiej ośrodkowego układu nerwowego.

Oprócz funkcji podporowej, odżywczej i izolującej astrocyty niakrogleju mają zdolność podziału i uczestniczą w uzupełnianiu ubytków w tkance nerwowej, tworząc tzw. blizny glejowe. Stwierdzono również ścisły związek między zawartością cholesterolu w astrocytach i we krwi, co świadczy o udziale makrogleju w przemianie cholesterolowej.

Oligotlemlruglej (ryc. 133)

Rozwija się on również z cktodermy. Zbudowany jest z małych komórek o kulistym jądrze i mających niewielką ilość rozgałęzionych wypustek, które nie zawierają włókien glejowych. Komórki te noszą nazwę oligodendrocytów lub komórek glejowych skąpowypustkowych. Otaczają one swoimi wypustkami skupienia komórek nerwowych w substancji szarej i dlatego nazywa się je komórkami satelitowymi. W ośrodkowym układzie nerwowym jeden oligodcndrocyt tworzy osłonki dla kilku włókien nerwowych. W oytoplazmie oligodendrocytów obserwuje się dobrze wykształconą szorstką siateczkę śródplazmatyczną i liczne mitochondria. Pochodnymi komórkami oligodendrogleju są osłonki glejowe komórek zwojów nerwowych oraz lemoeyty w'e włóknach obwodowych. W czasie miclinizacji włókien nerwowych w cytoplazmie oligodendrocytów' pojawiają się ziarnistości i dlatego komórkom tym przypisuje się udział w tworzeniu osłonki mielinowej w-e włóknach nerwowych. O aktywnej syntezie białka i lipidów może również świadczyć szybkość asymilacji pierwiastków znakowanych.

Oligodendrocyty badane w warunkach hodowli tkanek rytmicznie pulsują, tj. kolejno kurczą się i rozkurczają, zjawisko to nie jest dokładnie poznane.

Poza tym komórki oligodendrogleju pozostają w łączności z naczyniami włosowatymi, biorą udział w przemianie wodnej mózgu. Przy obrzęku mózgu wy-

pustki oligodendrocytów, towarzyszące naczyniom włosowatym gwałtownie pęcznieją, uciskając inne elementy tkanki nerwowej (neurony i astrocyty niakrogleju). O związku czynnościowym oligodendrogleju z naczyniami świadczy również fakt, że środki zwężające naczynia krwionośne wywołują gwałtowny skurcz oligodendrocytów.

Oligodendrocyty występują zarówno w substancji szarej, jak i białej ośrodkowego układu nerwowego, gdzie spełniają funkcję podporową, biorą udział w wytwarzaniu miełiny, wchodzą w skład zakończeń nerwowych oraz odgrywają role przy odnowie nerwów.

Mikroglej (ryc. 134)

Rozwija się on z mezodermy, dlatego też nazywany jest również mezoglejem. Pojawia sie on w tkance nerwowej w okresie, w którym naczynia krwionośne wnikają do ośrodkowego układu nawowego. Mikroglej jest zbudowany z małych, wydłużonych komórek. Od ciała komórkowego, a najczęściej od biegunów' komórek, odchodzą dość długie, rozgałęziające się wypustki. W komórkach nie stwierdza się obecności włókien glejowych ani gliosomów,.natomiast ich cytopla-zma zawiera różne ziarnistości paraplazmatycznc (lipidy, żelazo, barwniki i in.). Komórki mikrogleju mają zdolność mnożenia sie i dlatego mogą wytwarzać tkankę bliznowatą w przypadku uszkodzenia tkanki nerwowej. Poza tym komórki te spełniają funkcję obronną dla tkanki nerwowej. W stanach zapalnych tracą one wypustki, stają się kuliste i uzyskują zdolność czynnego ruchu i fagocytozy. Dlatego też zalicza się je do układu jednojądrzastycli makrofagów.

Komórki mikrogleju występują przeważnie w substancji szarej ośrodkowego układu nerwowego.

205