260 261 (3)

wykonywaniu stymulacji mięśni kończyny górnej, a w okolicy pośladkowej lub krzyżowej, gdy zabieg dotyczy kończyny dolnej.

Chorego przeważnie układamy na elektrodzie biernej, aby ciężar ciała ustalał jej pozycję. W poszczególnych zabiegach posługujemy się elektrodą płytkową z imadłem. Elektroda bierna ma przeważnie rozmiar 10 x 10 cm (ryc. 137).

Metody stymulacji. Rozróżniamy tzw. metodę jecLnobiegu-nową i dwubiegunową.

Metoda jednobiegunowa polega na użyciu elektrody czynnej małej, w postaci dysku, i elektrody biernej, większej. Elektrodę

Ryc. 138. Elektrostymulacja dwubiegunowa mięśnia dwugłowego ramienia: B-E — miejsce ułożenia elektrod czynnych

czynną łączymy z biegunem ujemnym. Mięsień drażnimy prądem układając elektrodę czynną na punkcie motorycznym mięśnia, po zwilżeniu jej obszycia ciepłą wodą lub 0,5% roztworem NaCl. Elektroda czynna nie powinna wywierać dużego ucisku na mięsień. Elektroda bierna z podkładem wilgotnym ułożona jest w miejscu odpowiednim dla danego zabiegu.

Zwiększamy moc prądu aż do uzyskania stanu skurczu mięśnia. Wywołujemy kilka kolejnych skurczów mięśnia, przerywając prąd za pomocą kontaktu przyciskowego znajdującego się na imadle elektrody, po czym stosujemy 1 lub 5-minutową przerwę dla wypoczynku mięśnia i znów wywołujemy serię (10—15) skurczów. Do stymulowania dużych mięśni (np. m. czworogłowugo uda) możemy zamiast małej elektrody dyskowej użyć dużą elektrodę płytkową, jako czynną.

Mięśnie możemy stymulować nie tylko z punktów motorycznych, ale również z odcinka pnia nerwowego. Uzyskujemy wtedy stan skurczu całej grupy mięśni, którą dana gałąź nerwu zaopatruje. Na tablicach anatomicznych mamy uwidocznione odcinki nerwu znajdujące się w swym przebiegu najbliżej pod skórą.

Metoda dwubiegunowa (ryc. 138) polega na użyciu dwóch elektrod czynnych w kształcie dysku lub płytkowych małych. Układamy je na mięśniu w okolicy jego przyczepów. Elektroda anodowa ułożona jest proksymalnie, a katodowa dystalnie. Prąd przepływa wtedy przez podłużny wymiar mięśnia. Metoda dwubiegunowa wskazana jest dla mięśni odnerwionych.

Dawkowanie prądu i czasu. Moc prądu uzależniona jest od stanu mięśnia. Zwiększamy ją do uzyskania wyraźnie zaznaczonego skurczu.

Ogólny czas zabiegu jest w poszczególnych przypadkach różny: 3 x po 10—15 skurczów, w zależności od występowania objawów zmęczenia mięśnia. Mięsień porażony męczy się łatwo. Skurcz staje się wtedy powolny, pobudliwość mięśnia obniża się, bądź też mięsień przestaje odpowiadać na bodziec prądu. Nie należy wtedy zwiększać dawki prądu, lecz przerwać zabieg.

Zbyt duża dawka prądu lub ucisk wywierany przez elektrodę czynną może powodować objaw bólu.

Niekiedy w początkowym okresie zabiegu mięsień nie odpowiada skurczem. Nie należy wtedy przemieszczać elektrody czynnej, lecz nieznacznie zwiększyć moc prądu, a jednocześnie położyć opuszkę palca na przyczepie danego mięśnia, aby łatwiej wyczuć słaby skurcz. Stosujemy kilka stymulacji na minutę. Zabiegi przeprowadzamy codziennie lub dwa razy dziennie w okresie długotrwałej serii.

Przykłady zabiegów

a.    Elektrostymulacja mięśni twarzy (w porażeniu nerwu twarzowego).

Przyczyną porażenia nerwu twarzowego (VII) może być: uszkodzenie gałązek nerwu lub jego pnia podczas zabiegu operacyjnego, upośledzenie przewodnictwa skutkiem stanu zapalnego w otoczeniu nerwu, ucisk, infekcja, zimno (jako uraz), zatrucia przewlekłe (alkoholizm).

Ucisk występować może również w kanale kostnym, przez który przechodzi nerw twarzowy. Przyczyną porażenia mogą być wtedy zaburzenia naczynioruchowe oraz zapalenie ucha środkowego.

Leczenie porażenia mięśni trwa od kilku tygodni do 6—8 miesięcy.

Do wykonania zabiegu układamy chorego na leżance zabiegowej lub w wygodnym fotelu. Zwracamy uwagę na dobre oświetlenie twarzy, aby dokładniej obserwować skurcz stymulowanego mięśnia. W miarę możności stymulujemy każdy mięsień osobno z jego punktu motorycz-nego, lub też pobudzamy mięśnie do skurczu drażniąc je z gałązek pnia nerwowego przez przyłożenie elektrody czynnej do okolicy otworu zewnętrznego przewodu ucha od strony policzka.

Elektroda bierna ułożona jest na okolicy łopatkowej lub przedramieniu.

Stosujemy prądy impulsowe.

b.    Elektrostymulacja mięśni krtani (ryc. 139).

Do wykonania zabiegu stosujemy prąd faradyczny pulsujący lub prądy impulsowe. Elektroda czynna połączona jest wtedy z katodą. Chorego układamy wygodnie, aby uzyskać zwolnienie napięcia mięśni szyi.

Elektrodę czynną w postaci dysku o średnicy 2,5 cm umieszczamy na bocznej stronie szyi, w okolicy krtani, przed brzegiem mięśnia sutkowo--mostkowo-obojczykowego.