21 (668)

_no\vał chaos niemal równy chaosowi życia społeczno-kulturowego, w zasadzie nawet trudno było wskazywać dominujące w myśleniu młodych trendy, a złożony ze sprzecznych elementów, nie tworzący spójnych całości obraz świata i swojego w nim uczestnictwa stał się domeną znacznej części owych młodych dorastających w czasie burzliwych lat przełomu systemowego i pierwszych lat trzeciej Rzeczpospolitej.

Autorka prognozowała powielenie wśród młodych lat dziewięćdziesiątych znacznej części nastawień pokolenia poprzedniego dziesięciolecia co dałoby się wytłumaczyć istnieniem przekazu pokoleniowego oraz stosunkowo wolną zmianą mentalności wobec otaczającej rzeczywistości. Sugerowała psychiczną oporność młodzieży wobec nowych ofert, reguł i sygnałów oraz swoisty jej konserwatyzm oraz lęk wobec systemów konieczności, które stwarza nowa rzeczywistość (Świda-Zięba, 1998b, s. 291).

„Młodzież w swojej aksjologicznej wizji rzeczywistości nie dostrzegała swoistych dla dnia dzisiejszego realiów, ujmując »byt człowieka« w kategoriach na tyle ogólnych, że adekwatnych dla różnego miejsca i czasu. Dlatego też nie dałoby się scharakteryzować postaw młodzieży wobec rzeczywistości, która ją otacza poprzez pojęcia »buntu« czy »akceptacji«” (Świda-Zięba, 1998b, s. 290).

Badania prowadzone przez Szymańskiego w latach 1994-1995 na dużej próbie 2090 uczniów z różnych typów szkół i środowisk dostarczyły także wielu istotnych danych o stosunku młodzieży do wybranych grup wartości (Szymański, 1998). Pokazały one mianowicie, że w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych „(...) w systemie wartości uczniów często brak było niezbędnego punktu ciężkości, który mógłby stabilizować orientacje życiowe. Niebezpieczeństwo nieprzewidzianych zmian, które może pojawić się w poglądach, aspiracjach i rzeczywistych dążeniach młodych, jest tym większe, że cała hierarchia wartości ma charakter spłaszczony. Oznacza to, że wartości plasujące się na kolejnych miejscach dzieli niewielki dystans” (Szymański, 1998, s. 137). Tezę o braku ^wyraźnych dominant w systemie wartości młodych formułował nieco wcześniej jako wynik swoich badań także Mariański (1995). Szymański zresztą, prognozował utrzymywanie się takiego stanu rzeczy, znamiennego dla okresu przełomu społecznego, przez dłuższy czas dalszych dynamicznych przekształceń polityczno-gospodarczych, kulturowych dysonan-jalT ¹ ^^rzem*^eszczeó świadomościowych. W systemie wartości młodzieży,

^w>^rnika z badań Szymańskiego, najważniejsze miejsce przypadło _to£c °^Sclom Prospołecznym, w dalszej zaś kolejności uplasowały się war-^ Przyjemnościowe. Obydwu grupom towarzyszyły wartości allocen-^4 ^Z^^{e S}?^ⁿ*^e korelujące z wymienionymi poprzednio. Stosunkowo wyso-P°zycję zajmowała też w systemie wartości młodzieży praca, niższe

21