270220121298

Plazmocyty - efektorowe limfocyty B (nie występują we krwi obwodowej zdrowych zwierząt) — w odpowiedzi na atygen wytwarzają immunoglobuliny (przeciwciała). Są to białka (głównie gamma-globuliny), które wiążą się z antygenem i w efekcie powodują jego zniszczenie - bezpośrednio lub na drodze opsonizacji i aktywacji układu dopełniacza. W osoczu (a także w płynie tkankowym i limfie) człowieka występuje 5 klas immunoglobulin: IgG, IgM, IgA, IgD oraz IgE. Pierwsze z nich, występujące w największych ilościach, to główne przeciwciała wtórnej odpowiedzi odpornościowej, o wysokim powinowactwie do antygenu. IgM natomiast uczestniczą w odpowiedzi pierwotnej, a ich powinowactwo do antygenu jest niskie. Są najstarsze filogenetycznie i jako pierwsze pojawiają się w życiu osobniczym. IgA to przeciwciała wydzielnicze. W osoczu występują w nieaktywnej postaci monomerycznej, uaktywniają się łącząc w di-mery, wydzielane na powierzchnię błon śluzowych (np. przewodu pokarmowego i układu oddechowego), które chronią przed patogenami. Znajdują się także w wydzielinach: ślinie, łzach, śluzie. Rola osoczowych przeciwciał IgD nie jest jasna, natomiast IgD związane z powierzchnią limfocytów B działają jako receptory błonowe. IgE mają funkcje przeciwpasożytnicze, a także uczestniczą w reakcjach alergicznych.

Trombocyty

U ryb, płazów, gadów i ptaków są to jądrzaste komórki, przeważnie owalnego kształtu, wielkością przypominające jądra erytrocytów. Ich cytopla-zma jest słabo wybarwiona i otacza wąskim rąbkiem (lub jedynie tworzy wypustki na końcach komórek) silnie skondensowane jądro. Trombocyty przybierają czasem kształt zbliżony do okrągłego i wówczas bardzo trudno jest odróżnić je od limfocytów.

U ssaków trombocyty są nazywane płytkami krwi i nie mają jąder komórkowych, jedynie wypełnioną zasadochłonnymi ziarnistościami cytoplazmę, a ich rozmiary są bardzo małe (u człowieka 2-4 pm średnicy).

Podobnie jak erytrocyty, trombocyty są liczniejsze we krwi ssaków niż u pozostałych kręgowców. Komórki te u wszystkich kręgowców biorą udział w procesie krzepnięcia krwi oraz pełnią funkcje odpornościowe: są zdolne do fagocytozy, uwalniają mediatory procesu zapalnego oraz pobudzają chemotak-sję i aktywują leukocyty.

W przypadku uszkodzenia naczyń krwionośnych, organizm uruchamia mechanizm krzepnięcia krwi, który zapobiega jej utracie. W procesie krzepnięcia można wyróżnić 3 etapy: 1. reakcję naczyniową, 2. wytworzenie skrzepu i 3. fibrynolizę. Reakcja naczyniowa to obkurczanie uszkodzonego naczynia i adhezja trombocytów w miejscu uszkodzenia. Trombocyty tworzą czop zamykający uszkodzone naczynie i uwalniają szereg substancji niezbędnych do zapoczątkowania krzepnięcia, a także tworzą powierzchnię katalityczną dla osoczowych czynników krzepnięcia - uczestniczą więc w całym przebiegu tego procesu. Wytworzenie skrzepu jest wieloetapową kaskadą reakcji chemicznych, podczas których z protrombiny powstaje aktywna trombina, a następnie katalizuje ona przekształcenie fibrynogenu w fibrynę. W procesie wytworzenia skrzepu bierze udział wiele składników osocza, między innymi liczne enzymy (akty-

17