270 (32)

270 OUUCZANIK KONSTKU KCYJNE

XVII.3. Pomiar oporności uzwojeń

Ponieważ sprawność transformatora i jego charakterystyka częstotliwościowa zależą od rzeczywistych oporności uzwojeń, zatem wartości tych oporności powinny zawierać się w określonych granicach dla danego typu transformatora.

Pomiaru oporności większości przypadków dokonywa się omomierzem w postaci przyrządu magnetoelektrycznego o określonym oporze wewnętrznym i skali wycechowanej w omach. Oporność mierzonego obiektu przyłączonego do zacisków omomierza odczytuje się bezpośrednio na ska-4 W przypadku przerwy w uzwojeniu omomierz pokazuje na skali oporność nieskończenie wielką. Dokładność pomiaru omomierzem (2 -i- 5%) w większości przypadków jest dostateczna. Gdy potrzebny jest pomiar o większej dokładności, np. przy symetryzacji połówek uzwojeń transformatora symetryzującego, wówczas pomiar oporności uzwojeń przeprowadza się metodą mostkową, dającą przy pomiarze oporności średnich dokładność rzędu dziesiątych części procentu.

XVII.4. Sprawdzan-ie liczby zwojów uzwojeń

Rys. XVII.2. Schemat przyrządu do sprawdzania liczby zwojów uzwojenia

Sprawdzenia liczby zwojów uzwojeń najlepiej dokonywać metodą różnicową obserwując przy pomocy wskaźnika lampowego różnicę napięć indukowanych w cewce wzorcowej i badanej, umieszczonych na wspólnym rdzeniu, rdzeń ten zaś jest zaopatrzony w uzwojenie zasilane z sieci prądu zmiennego (rys. XVII.2). Jeden koniec badanej cewki łączy się z końcem cewki wzorcowej, umieszczonej na sąsiednim ramieniu rdzenia o zdejmowanym jarzmie i zaopatrzonej w przełączniki dekadowe, pozwalające na włączanie w sieć dowolnej liczby zwojów. Układ połączeń jest taki, że napięcie cewek wzorcowej i badanej kompensują się, tak że wzmacniacz lampowy ze wskaźnikiem, przyłączony do dwóch pozostałych końców cewek, jest wzbudzany różnicą napięć. Gdy liczba zwojów cewki wzorcowej włączonych w obwód jest równa liczbie zwojów cewki badanej, wskaźnik pokazuje zero. Liczbę zwoiów odczytuje się bezpośrednio z u-stawienia dekadowych przełączników.

Dokładność takiego przyrządu w znacznym stopniu zależy od jego wykonania. W celu uzyskania dużej dokładności należy:

a) rdzeń wykonać z materiału o jak największej przenikalności i pracować przy indukcji odpowiadającej przenikalności maksymalnej;

b)    wymiary cewki wzorcowej powinny być jak najbardziej zbliżone do wymiarów cewki badanej;

c)    wysokość kolumny rdzenia powinna być znacznie większa od wysokości cewek wzorcowej i badanej;

d) wzmacniacz wskaźnika powinien być dostatecznie czuły; pożądane jest stosowanie wzmacniacza selektywnego, nastrojonego na częstotliwość prądu zasilającego cewkę wzbudzającą przyrządu.

Przy starannym wykonaniu przyrząd mierzy z dokładnością do dziesiątych części procentu, a więc z dokładnością większą, niż jest potrzebna w praktyce. Przyrządem tym można również posługiwać się do wykrywania zwojów zwartych; w tym celu na rdzeń nakłada się cewkę o wielkiej liczbie zwojów i dobiera się napięcie cewki wzorcowej tak, aby było równe napięciu cewki badanej. Potem na jedno z ramion rdzenia nakłada się cewkę badaną na zwarcie zwojów (linie przerywane na rys. XVII.2). Jeśli badana cewka zawiera zwarte zwoje, równowaga układu zostaje naruszona i wskaźnik odchyla się od położenia zerowego. Czułość tego układu bywa czasami nadmierna i wskaźnik wychyla się nawet wtedy, gdy nie ma zwojów zwartych. Wystarczają do tego prądy pojemnościowe i upływność uzwojeń.

XVII.5. Pomiar przekładni zwojowej

Przekładnię można dostatecznie dokładnie zmierzyć doprowadzając z generatora do jednego z uzwojeń transformatora napięcie o częstotliwości akustycznej oraz mierząc woltomierzem lampowym napięcie na obu uzwojeniach. Jeżeli oporność wejściowa woltomierza lampowego jest dostatecznie wielka, tak iż praktycznie biorąc woltomierz nie obciąża transformatora, to stosunek wskazań woltomierza na obu uzwojeniach można uważać za przekładnię transformatora. Przy pomiarze tym transformator nie może być obciążony, a częstotliwość pomiarowa powinna leżeć w środku pasma przenoszenia transformatora.

Jeśli cewka transformatora była już badana na przyrządzie do mierzenia liczby zwojów, to pomiar przekładni odpada, ponieważ można znacznie dokładniej określić przekładnię z liczby zwojów uzwojeń

(XVII.1)

Przekładnię można również ustalić mierząc indukcyjność rozproszenia ze strony uzwojenia pierwotnego i ze strony uzwojenia wtórnego

(XVII.2)

gdzie: L_r — indukcyjność rozproszenia mierzona ze strony uzwojenia pierwotnego;

L'_r — indukcyjność rozproszenia mierzona ze strony uzwojenia wtórnego.

Wyznaczanie natomiast przekładni zwojowej w sposób analogiczny przez pomiar indukcyjności uzwojenia pierwotnego i wtórnego jest niewskazane, ponieważ indukcyjności te zależą od napięcia doprowadzonego do transformatora.

XVII.6. Pomiar oporności izolacji

Oporność izolacji transformatora mierzy się zwykle lampowym mc-pomi> rz< m lub miernikiem pospolicie zwanym ,,meggerem“. Przy pomiarze należy pamiętać, że napięcie doprowadzone do transformatora nie po-