28 29 (32)

28 • Akwilon

nych pochodzą obrazy Tycjana Artemida i Akteon (1599, Bridgewater House, Londyn) oraz Ukaranie Akteona (1560, National Gallery, Londyn). Patrz także Harmonia.

Akwilon, stare łacińskie imię boga północy i wiatru północnego, nazwanego później -* Boreaszem.

Alba Longa (dziś. Castel Gandolfo), miasto leżące w krainie Lacjum (w środkowej Italii), u stóp Góry Albańskiej, niedaleko Rzymu. Założył je —> Askaniusz, syn —>Eneasza; on też został jego pierwszym królem. Jego następcami byli m.in. Tiberinus, który utonął w rzece Albula (odtąd zwanej -> Tyber), oraz Sylwiusz, ojciec —»Numitora i -»Amuliusa, dziad —» Romulusa i —> Remusa. Patrz także Horacjusze.

Aleksander patrz Parys

Aletes, syn —> Ajgistosa i —> Klitajmestry, król Myken. Zagarnął po śmierci rodziców tron w Mykenach, wierząc, że —> Orestes, syn -»Agamem-nona, nie żyje, jednakże wbrew rozpowszechnianym plotkom Orestes pojawił się na dworze, zabił A. i odzyskał mykeński tron.

Alfejos, grecki bóg rzeki Alfejos (w Elidzie), w Syn —> Okeanosa i —»Tethys. Zakochał się w —»nimfie —> Aretuzie, towarzyszce -»Artemidy, która długo przed nim uciekała, aż dotarła na wyspę Ortygię. Bogini Artemida zlitowała się nad nimfą i zamieniła ją w źródło. A. podążał dalej za Aretuzą, przebył nawet morze, zakochany zmieszał swoje wody z wodami źródła -Aretuzy. Były także inne wersje tego mitu. Patrz także Ladon, Olimpia.

Alkajos, ¹syn -» Perseusza i -»Andromedy, król Tirynsu (w Argolidzie), brat —» Gorgofony. Z żoną Lysidine miał dwoje dzieci: syna Amfitriona i córkę Anaksis. ² Był też inny A. (postać historyczna), poeta urodzony ok. 620 r. p.n.e. w Mitylenie, współczesny Safonie. Tworzył pieśni liryczne. Patrz także Orfeusz.

Alkestis, córka króla Jolkos —> Peliasa. Żona króla Feraj, -»Admeta. Była piękna, wielu starało się o jej rękę, ale Pelias postawił warunek, że odda ją za żonę temu, kto potrafi zaprząc do królewskiego rydwanu dzikie zwierzęta (dzika i Iwa). Zadaniu temu sprostał król Feraj w —> Tesa-lii, Admet, któremu pomógł —> Apollo. Bóg odwdzięczył mu się za to, że Admet potraktował go przyjaźnie, kiedy z rozkazu Zeusa Apollo służył u niego. Ten sam bóg za sprawą -»mojr darował królowi Tesalii długowieczność, choć pod warunkiem, że znajdzie się ktoś, kto za

Alkmena • 29

niego umrze. Taki moment nadszedł (kiedy Admet znieważył —> Artemidę), ale nie byto chętnych do umierania. Jedynie małżonka Admeta, A., kochająca go bezgranicznie, zdecydowała się poświęcić życie, jeśli po jej śmierci Admet nie ożeni się po raz drugi. Tuż po śmierci A. zjawił się w pałacu królewskim —> Herakles. Kiedy dowiedział się o wszystkim, zdecydował się pomóc królowi. Podjął walkę z —> Tanatosem i w ten sposób odzyskał A. dla Admeta. A. wróciła do swego męża i razem żyli nadal szczęśliwie. Według innej wersji mitu to -> Persefona zlitowała się nad A., kiedy zobaczyła ją w Podziemiu; wzruszona tak wielką miłością małżonków, postanowiła odesłać ją do królestwa żywych. O historii A. Eurypides napisał tragedię Alkestis (438 p.n.e.). Zainspirowała ona wielu autorów, w tym R.M. Rilkego (Alkestis, 1907), T.S. Eliota (Coctail Party, 1947). • Ze starożytności niewiele zachowało się zabytków przedstawiających ten mit, wśród nich malowidła wazowe prezentujące Admeta i Alkestis, malowidła ścienne: z bazyliki w Herkulanum (Admet i Alkestis, 70 n.e.) oraz Herakles, Admet i Alkestis w katakumbach w Rzymie, przy Via Lati-na. W Musee Rodin w Paryżu znajduje się rzeźba Śmierć Alkestis (XIX w.) tego artysty. Piękna żona Admeta, wzór miłości małżeńskiej, należy do najszlachetniejszych postaci greckich mitów, co nie uszło uwadze Platona (Uczta). Alkinoos, król -» Feaków żyjących na wyspie Scheria (utożsamianej dzisiaj z Kortu). Był ojcem pięciu synów i córki —> Nauzykai. Przyjął gościnnie —»Odyseusza, który po rozbiciu się okrętów przybył na wyspę. A. urządził zawody na cześć gościa (rywalizacje w biegu, skoku, rzucie dyskiem, walce na pięści i w zapasach) i wydał ucztę. Kiedy rozpoznał w nim —»herosa z wojny trojańskiej, hojnie go obdarował, po czym zorganizował mu powrót do Itaki. Przekaz na temat A. znajdziemy już w —> Odysei (pieśni VI, VII) Homera. Patrz także Arete, Demodok.

Alkmena, córka mykeńskiego króla Elektryona iAnaksy. Matka —» Heraklesa i —»Ifiklesa. Żona Amfitriona. Jej uroda oczarowała —»Zeusa. Kiedy mąż był zajęty sprawami wojennymi, najwyższy bóg Olimpu przybrał postać Amfitriona i zjawił się w jej sypialni. Po powrocie z wyprawy mąż dowiedział się o zdradzie żony i gdyby nie Zeus, który zesłał obfity deszcz, spaliłby A. na stosie. Wkrótce urodziły się w domu Amfitriona bliźnięta: Herakles (syn Zeusa) i Ifikles (syn Amfitriona). Matka opiekowała się dziećmi, a po śmierci Amfitriona towarzyszyła synom do końca ich życia. Według niektórych podań przeżyła ich