PICT6414

nych pochodzących z populacji całkowitej i stanowiący podstawę do dokonana uogólnienia nazywamy prób:) badawczą. To, jaka jest próba badawcza zależy od populacji oraz od problemu badawczego. Próbę badawczą może stanowić częić mics/kańców Polski, pewna grupa uczniów, studentów czy nauczycieli, pewna liczba szkól podstawowych czy gimnazjalnych w gminie, mieście czy powiecie.

Waność określonej zmiennej charakteryzującej populację całkowitą, np. ludności w Polsce, liczby studentów w szkołach wyższych, poziom wykształcenia nauczycieli, odsetek uczniów dojeżdżających do szkół, poziom przeciętnego wy-nagrodzenia nauczycieli w Polsce np. 2500 zł. nazywamy parametrem. Natomiast wartość zmiennej charakteryzującej próbę badawczą, np. liczba studentów w próbie badawczej, odsetek uczniów dojeżdżających tło szkół w próbie, średnie wynagrodzenie nauczycieli w próbie badawczej wynoszące tip. 1300 zł nazywamy estymatorem lub statystyką. Można powiedzieć, iż parametry charakteryzują populację, natomiast estymator odnosi się do wartości próby.

k

Jeżeli przedmiotem badania objęte są wszystkie jednostki danej populacji, tę. wszyscy uczniowie czy nauczyciele szkól w Polsce, wszystkie szkoły gimnazjalne w województwie, powiecie czy gminie lub wszyscy wychowankowie instytucji oświatowo-wychowawczych, ilp. wówczas mówimy o badaniach pełnych. Jeżeli badanie oparte jest na części populacji generalnej, tj. na podzbiorze tej populacji czyli na próbie badawczej, wówczas mówimy o badaniu częściowym.

Dobór próby do badań, wydaje się z pozoru zabiegiem prostym. Jednak przedstawienie jednego uniwersalnego sposobu jej dobom, ze względu na cci badan czy wielkość populacji jest trudne. Zawsze jednak, niezależnie od tych uwarunkowań. podstawowym wymogiem stawianym każdej próbie badawczej jest to, aby w maksymalnym stopniu reprezentowała populację. / której została pobrana. Próbę można uznać za reprezentatywną dla populacji, z której została pobrana, jeżeli zagregowane cechy zmiennych tej próby odzwierciedlają cechy zmiennej w populacji generalnej. Brak adekwatnych proporcji zmiennych w pobranej próbie z proporcjami w populacji, rzutować będzie na poprawne wnioskowanie, a w wielu przypadkach uczyni badania mało wiarygodnymi. Dlatego należy wskazać na nic-odzowność właściwego dobom próby do badań. Je/cli np. w jakiejś populaqi całkowitej 55,0% stanowiły kobiety, to próba powinna także zawierać około 55.0% kobiet, aby była reprezentatywna. Można powiedzieć, iż ta część populacji generalnej, którą wybraliśmy do badań i której wyniki odnosimy do całej zbiorowości nazyw amy próbą reprezentacyjną.

S.2. Zasad}/ doboru próby do badań

Podstawowym problemem przy doborze próby jest to, aby była ona w maksymalnym stopniu reprezentatywna. Nawet starannie dobrane próby badawcze, rzadko, jeżeli w ogóle kiedykolwiek, są idealnym odbiciem populacji, z której

/ostały pobrane. To c/.y próba jest bardziej czy mniej reprezentatywna, zależy od podstawy i sposobu jej doboru. Zawsze jednak, pomiędzy próbą a populacją badawczą powinien istnieć wysoki stopień odpowiedniości. Można przyjąć, że próba jest reprezentatywna dla populacji wówczas, gdy:

1.    Występują w niej wszystkie zmienne, które znajdują się w populacji generalnej i które są przedmiotem zainteresowania badawczego. Próba badawcza może być reprezentatywna ze względu na jedną lub kilka cech. nic będąc równocześnie reprezentatywną z punktu widzenia innych cech czy właściwości. które mają być przedmiotem badań. Np. studenci kierunku filologia angielska. mogą być reprezentatywni ze studentami innych kierunków studiów ze względu na wiek. pleć, pochodzenie społeczne, miejsce zamieszkania, uzyskiwane oceny. itp. nic będąc jednocześnie reprezentatywnymi ze względu na znajomość języka angielskiego.

2.    Rozkład wartości interesujących badacza zmiennych w próbie jest taki sam bądź zbliżony do rozkładu wartości zmiennych w populacji, która, reprezentuje. Jeżeli np. w populacji uczniów szkól podstawowych pewnej gminy, rozkład wartości takich zmiennych, jak: ..płeć" i ..pochodzenie społeczne uczniów" wynosiły: 52,0% dziewczynek i 4S,0% chłopców, wśród których 65% uczniów wywodziło się z rodzin chłopskich. 21% robotniczych i 14% inteligenckich, to takie same bądź zbliżone proporcje z tych zmiennych powinny znajdować się w próbie badawczej.

Reprezentatywność próby, niezależnie od sensu, w jakim tym pojęciem się posługujemy, wyraża się tym. ze jest ona miniaturą czy modelem populacji generalnej i pokrywa się / nią pod względem wszystkich ważnych z punktu widze-nia badań zmiennych. Jedynie próba reprezentacyjna upoważnia badacza do przenoszenia wniosków z badań na tę populację, z której ją pobrano. Za w pełni reprezentatywną należałoby uznać taką próbę, której wyniki uzyskane na podstawie badań odpowiadałyby wynikom, które badacz otrzymałby, gdyby przebadał całą populację.

5.3. Wielkość próby badawczej

W zdecydowanej większości badań prowadzonych na dużych zbiorowo-ściach, a z takimi mamy do czynienia w badaniach pedagogicznych, nie jesteśmy w stanie objąć badaniami wszystkich jednostek składających się na populacje całkowitą. Zachodzi wówczas konieczność wybrania tylko jej części, która może być w większym bądź mniejszym stopniu próbą reprezentatywną. To czy będzie ona bardziej czy mniej reprezentowała populację, zależy od wielu czynników do których zaliczyć należy:

1. Cel, któremu badania mają służyć. Jeżeli np. celem badań jest poznanie opinii respondentów np. na temat sposobu spędzania przez nich czasu wolnego, to

145