284 (8)

powstają związki boru z żelazem, zwane borkami: FeB i Fe^Bj

0    charakterystyczną] kolumnowej budowie (rys. 12.6) i wysokiej twardości ok. 2000 HV, z tym że borek bogatszy w bor (FeB) jest twardszy, ale i bardziej kruchy, feirstwy borowane cechują się bardzo dużą odpornością na ścieranie i są zwykle stosowane w tych przypadkach, gdy smarowanie jest skąpe lub gdy nie może być stosowane w ogóle. Borowanie jest wykorzystywane także do utwardzania narzędzi, głównie do obróbki plastycznej jak ciągadła, korki, matryce, walce itp,|.Borowanie można przeprowadzać w ośrodkach stałych (proszkach), ciekłych lub gazowych (także metodą jonową).

12.26. jak jest realizowane borowanie w ośrodkach stałych?

Borowanie to realizuje się podobnie jak nawęglanie w skrzynkach, z tym że mieszanka borująca składa się zwykle ze sproszkowanych składników: węglika boru B4C (15+35%) lub żelazoboru z dodatkiem aktywatorów, np. 1,5% NH4CI i 1,5% NaF oraz wypełniacza (AI2O3) w temp. 950°C. Czas procesu wynosi ok. 6 h. Inną odmianą jest borowanie metodą aluminotermiczną w mieszance: B2O3 (15+30%), proszek Al w ilości 75% masy B2O3 oraz AI2O3

1    aktywatory. Metodą tą można wytwarzać warstwy jednofazowe (Fe2B), które są mniej kruche. Niekiedy wygodnie jest stosować borowanie za pomocą pasty, która składa się z 25% kriolitu (NasAlFe) i substancji aktywnej (B₄C). Substancją wiążącą jest szkło wodne lub krzemian etylu. Powierzchnię po oczyszczeniu pokrywa się warstwą pasty, a po wyschnięciu nakłada na nią warstwę ochronną (tłuczone szkło, piasek, szkło wodne). Po wyschnięciu w temperaturze 200°C przeprowadza się wygrzewanie w temperaturze 950°C - 6 h, a po podchłodzeniu do odpowiedniej temperatury hartuje w oleju.

12.27. Jak się przeprowadza borowanie w ośrodkach ciekłych?

Borowanie w ośrodkach ciekłych, czyli kąpielach solnych, przeprowadza się podobnie jak cyjanowanie w ośrodkach ciekłych, z tym że kąpiel składa się z BaCl2 + NaCl + ok. 10% B₄C; temp. 950°C. Inna metoda polega na zastosowaniu boraksu z dodatkiem ok. 10% NaCl i ok. 35% B₄C lub SiC. Temperatura procesu wynosi 850°C, czas ok. 3 h. Przyspieszenie nasycania stali borem można osiągnąć, stosując borowanie elektrolityczne, które odbywa się w stopionym boraksie w temperaturze 900+1050°C przez okres 2+5 h. Naborowywane elementy umieszcza się na katodzie, a anodę stanowi pręt grafitowy. Napięcie 5+25 V, gęstość prądu poniżej 1 A/cm². Główną zaletą metod kąpielowych jest skrócenie czasu

w

gboro

rorgdzA

jfclljorowodoru^ ¹ i wynosi

7lM0“C' lub k«

uważane za

^s®g» kosztownyc ^ać bezpośredniego h

^toksjcme. Odmianą b< •i#>re przeprowadza 12.19). Atmosfera skl boru, resztę stanowi' ^^temperatura 750+9 gąitnji&ywać warstwy jednofa

fiwreuu należy utwardzić mm, zwykle w oleju z ni śsjPodczas nagrzewania na Zmienianiem. Dobre efekt upaja boraksie (unikać ki siij można zeszlifować ok. ( o niskiej odporności na f 5ss da hartowanie powierzcł ■iążkone do pękania lub odp:

'^cjm polega wytwarzanie w

luifesarstwy, najczęściej w stS, osadzane na powierzcł .^lipamiiśd oa ścieranie. Są

idwBr.CVDiPVD.Meto a? u narzędziach z węglikó Ą ♦ CH< + Hj, a TiN

>®ii* temperatura „i

284