28 (243)

106

Interesuje nas jednak czas narodzin'części II powieści. Pozo-#tS%ie zatem przyjdzie na razie rękopis z Satyrykiem, Łgarzem i planem księgi III oraz zapis z Bibl. Czartoryskich, ponieważ bflilS tu wyraźnych wskazówek do schronołogizowania znajdujących ¹się w nich utworów^3S. Nim przyjdzie wrócić do nich, zatrzyma nas pierwsza ściśle datowana i'autorytatywna' wzmianka o części II.

W liście do brata Antoniego, pisanym wiosną 1781 r. (3 III), donosił Krasicki z Berlina między innymi:

Posłałem królowi do Warszawy nowe wiersze w rodzaju satyry ,i mam 'kilka jeszcze podobnych w robocie, które, da Bóg, za przyjazdem WPfan] obaczysz, a może i drugi, już dokończony, tom Pana Podstolegot    )    ■. ¹\ .    i

Ze stylizacji listu („już dokończony") możha wysnuć wniosek, że Antoni Krasicki .wiedział już poprzednio o pracy brata nad kontynuacją powieści. Dochowana korespondencja z rodziną informacji wcześniejszych nie. zawiera,- ostatni bezpośredni kontakt z bratem miał miejsce na przełomie roku 1777—1778, ale nie jest wykluczone, że wiadomość taka przekazana była rodzir nie. Krasicki pisząc list liczył na przyjazd Antoniego późną wiosną 1781 roku i widocznie w czasie berlińskiego popasu pracował nad powieścią intensywnie, skoro obiecywał na maj -—j czerwiec rzecz ukończyć. Terminu wprawdzie nie dotrzymał, wzmianka w liście orientuje jednak, że Pódstoli w tym czasie był już na ukończeniu. \

Jakiekolwiek można by tu snuć przypuszczenia, nic konkretnego powiedzieć się nie da, bo wszelkie ślady giną na dwa i pół roku. Dopiero w liście do Kajetana Ghigiottifego, pisanym z Heils-berga 13X1783 roku przy okazji przesyłania Grollowi rękopisu do tomiku Wiersze XBW, znajduję się kolejna wskazówka:

’ Otrzyma [.Groll] — pfeal Ktaslcki — jeszcze Inną '[książkę]: będzie ■te' II tom Podstolego, aie jest MKw przepisywaniu⁴⁹.

Wysłanie rękopisu uzależniał jednak pisarz od rewanżu ze strony warszawskiego wydawcy w postaci jego wydawnictw, o czym pisał dalej w tymże liście:

I | Załączam wykaz książek wychodzących spod prasy wspomnianego Groila, ma d je •dostarczyć, inaczej nie dostanie żadnego z mych dziel, a nawet bądź łaskaw oświadczyć mu, że W miarę jak będzie drukował, powinienem mieć po jednym egzemplarzu. Sądzę, żem na to zasłużył, gdyż dosyć na mnie zarobił.

Warunek ten powtórzył się jeszcze trzykrotnie, nim manuskrypt wyprawiony został do Wafśzawy.

22 listopada 1783:

Przypomnij, proszę, Grollowi, by mi przesłał książki wedle katalogu, inaczej nie dostanie II tomu Podstolego.

1| '1 stycznia 1784: ' "■ |i■ |

Jeżeli p. Groll nie prześle mi wymienionych w rejestrze książek, może być pewien, że nie otrzyma II tomu Podstolego, 'który jest. całkiem gotowy.

W końcu 28 kwietnia, kiedy nadeszła z Warszawy tylko część wyznaczonych przez pisarza w katalogach egzemplarzy Grdl-lowskich:

iVta [Groll] natychmiast uzupełnić liczbę [książek], inaczej nie dostanie rękopisu, który mam u siebie⁴¹.

Ostatecznie 7 czerwca, tuż po otrzymaniu od Groila żądanych książek, rękopis części II Podstolego wyprawiony został do Warszawy, co poświadcza kolejny list do Ghigiottiego, wysłany tego dnia z Heilsberga:

⁴⁰ Op. cit., s. 192—-193.

⁴⁴ Op. cit., ś. 200, ŻiOlU-SOŻj 215. ‘    A*'!."

1

¹" Sprawa jest bardzo zawiła, ale nie przesądzona jeszcze ostatecznie. Być może, uda się sćhronologizować wszystkie utwory rękopisu Bibl. Ossolińskich, sygn. 12292/HI, ponieważ wiadomo, że stanowił on niegdyś całość z Innym rękopisem tejże Biblioteki (5966/III), w którym znajdują się bttfibiiy '^0ĄjrnonŚ(^iam^U^ kilku satyr oraz Pieśni Osjana {redakcja wcześniejsza niż w rkpsie Czartoryskich). Praca ta wymaga jednak oddzielnego studium.

⁵⁸ Korespondencja 2, s. 27.