obraz0 (13)

już instytucjami. Jednakże w interesującym nas przypadku istota obrzędu zachowała się, gdyż(pochód_j_rąjosj^^klZYkJ.,kobiet na zakończenie, , odosobnienia to. charakterystyczna ce^a^ imcjacji,kobiecych^ W niektórych regionach odosobnienie kończy się zbiorowym tańcem - a zwyczaj ten jest szczególnie charakterystyczny dla pałeorplników⁸. Także u tych ostatnich młode inicjowane dziewczęta są pokazywane publicznie i fetowane⁹ lub też odwiedzają w pochodzie domy, aby otrzymać dary¹⁰. Kres inicjacji mogą wyznaczać także inne oznaki zewnętrzne, na przykład tatuaże lub zaczernianie zębów^{1 2}, ale wedle niektórych etnologów, te ostatnie zwyczaje reprezentują innowacje wynikłe z wpływu kultur totemicznych¹².

Zasadniczym obrzędem pozostaje więc [uroczysta prezentacja dziewczyny całej wspólnocie.. Test to ceremonialna proklamacja dokonania mis-okazuje się, że dziewczyna jest dorosła, to znaczy, że jest gotowa teraz podjąć specyficzny sposób bycia kobiety. Ceremonialne pokazanie czegoś - znaku, przedmiotu, zwierzęcia, człowieka -/to deklaracja świętej obecności,,, obwołanie cudu _,hiępofaniiT Ten niezwykle prosty obrzęd ukazuje archaiczne zachowanie religijne. Możliwe jest, że nawet przed wyartykułowaniem języka pokazanie przedmiotu oznaczało, iż uważano go za wyjątkowy, pojedynczy, tajemniczy, święty ./Uroczysta prezentacja młodych inicjowanych dziewcząt stanowi najprawdopodobniej najdawniejsze stadium ceremonii. To samo pierwotne doświadczenie, w sposób zarazem plastyczny i bardziej dramatyczny, wyrażająjtańcej

Oczywiste jest, że inicjacje kobiece, bardziej jeszcze niż męskie obrzędy dojrzałościowe, powiązane sa z misterium krwIż-Próbowano nawet wyjaśnić inicjacyjne odosobnienie dziewcząt prymitywnym lękiem przed krwią menstruacyjną. Nacisk na ten aspekt położył Frazer¹⁴, podkreślając, że podczas menstruacji kobiety izolowane są w chatach zupełnie tak samo jak dziewczęta przy pierwszym przejawie tego zjawiska fizjologicznego. Ale Wilhelm Schmidt udowodnił, że te dwa zwyczaje me zbiegają się ze sobą: miesięczne odosabnianie kobiet jest zwyczajem poświadczonym zwłaszcza u koczowniczych myśliwych i ludów pasterskich, to znaczy w społeczeństwach, których ekonomia opiera się na zwierzętach i ich produktach (mięso, mleko) i gdzie uważa się, iż krew menstruacyjna przynosi nieszczęście, podczas gdy i inicjacyjne odosabnianie.. dziewcząt jesx.xharakterystycznym z^czajemjpołeczeństw matriarchalnych._ A, jak dodaje W. Schmidt, przy-

_68

1

^s Zob. lista ludów w: Peuckert> op. cit., s. 258. ^v Ploss i Bartels, op. cit, I, s. 464 im.

¹⁰    Evel Gasparini, Nozze, societa e abitazione degh antichi Slavi (Venezia 1954), Apendyks I i II, s. 14.

2

   Por. M. Eiiade, Mity, sny i misteria, s. 222.

¹³ Wilhelm Schmidt, Das Mutterrecht (Wien-Modling), s. 131.

¹³    Por. M. Eiiade, Traite d’Histoire des Reiigions (Paris 1949), s. 270, tłum. poi.: Traktat o historii religii, przeł. Jan Wierusz-Kowalski (KiW, Warszawa 1966), s. 315.

¹⁴    Frazer, Balder tbe Beautiful, I, s. 76 nn.