29 (460)

Przedsiębiorstwo wolnokonkurencyjne maksymalizuje zysk przy rozmiarach produkcji wyznaczonych przez punkt zrównania się kosztu krańcowego z utargiem krańcowym, który równy jest cenie.

A K_c /A Q

c = AU_C / AQ = u_rl Q

h' /T< •'

Produkcja

Rys. 3.11. Krótkookresowa równowaga przedsiębiorstwa w warunkach

doskonałej konkurencji

0)

£

o

o

03

i—

(D

_C

• mrnm

0 <D

01

>

•

N

(/)

O

CD

C

O

O

Na rysunku 3.11 krzywa kosztu przeciętnego zrównuje się w punktach E i F z utargiem przeciętnym, który z kolei równy jest utargowi krańcowemu i cenie. Punkty te wyznaczają przedział opłacalnej produkcji mieszczący się między Q\ i Qi. Od punktu E, któremu odpowiada produkcja Q_u przedsiębiorstwo zaczyna przynosić zysk. Punkt ten w związku z tym nazywa się progiem rentowności. Dopóki koszt krańcowy jest niższy od kosztu przeciętnego, zwiększenie produkcji obniża koszt przeciętny i przyczynia się do zwiększenia zysku. W punkcie G, który jest najniższym punktem krzywej kosztu przeciętnego, koszt krańcowy zrównuje się z kosztem przeciętnym. Od tego punktu koszt krańcowy przewyższa koszt przeciętny, a zatem przyczynia się do jego wzrostu. Zysk przedsiębiorstwa rośnie jednak nadal tak długo, jak długo koszt krańcowy jest niższy od utargu krańcowego. W punkcie A, w którym koszt krańcowy zrównuje się z utargiem krańcowym (i ceną), przedsiębiorstwo osiąga maksimum zysku. Z tego powodu mówimy, że punkt A wyznacza optimum ekonomiczne przedsiębiorstwa. Punkt ten, któremu odpowiada poziom produkcji Q_n nazywany jest też punktem równowagi przedsiębiorstwa, gdyż maksymalizujące zysk przedsiębiorstwo nie powinno być zainteresowane w odchodzeniu od niego, tzn. ani w zwiększaniu rozmiarów produkcji powyżej poziomu Q_r, ani w ich zmniejszaniu. Poczynając od punktu zrównania się kosztu przeciętnego z ceną, czyli od punktu F, któremu odpowiada produkcja Q₂, przedsiębiorstwo przynosiłoby coraz większe straty. Z kolei produkcja niższa niż Q_r oznaczałaby, że przedsiębiorstwo nie wykorzystuje możliwości wzrostu zysku.

Przedsiębiorstwo może znajdować się w stanie równowagi dopóty, dopóki zmieniają się takie czynniki, jak np. ceny wytwarzanych przez to przedsiębiorstwo produktów czy też ceny nabywanych przez nie czynników produkcji.

Granicę racjonalnych strat wyznacza poziom przeciętnego kosztu zmiennego (K_z !Q). Dopóki cena jest wyższa od tego kosztu, nie należy przerywać produkcji, gdyż pokrywa ona co najmniej koszty bieżące związane z produkcją. Cena równa przeciętnym kosztom zmiennym (punkt A na rys. 3.12) jest określana jako cena zamknięcia. Gdyby cena spadła poniżej tego poziomu, należałoby zaprzestać produkcji, gdyż prowadziłoby to do powiększania się strat.

Rys. 3.12. Granica dopuszczalnych strat (cena zamknięcia)

Przy założeniu, że cena produktu wytwarzanego przez przedsiębiorstwo będzie w stosunkowo krótkim okresie rosnąć, np. z poziomu c\ do c₂, c₂ ... itd. (rys. 3.13), to punkt równowagi przedsiębiorstwa będzie także przesuwał się w górę do kolejnych punktów przecięcia się krzywej kosztu krańcowego z nowym poziomem cen.

59