9621686763

Spółgłoski. 29

§ 21. Z przedstawionych sposobów wytwarzania spółgłosek wynika, że przy opisie każdej z nich trzeba brać pod uwagę cztery następujące szczegóły: 1) położenie wiązadeł głosowych, 2) stopień rozwarcia nasady, 3) miejsce zwarcia lub rozwarcia szczelinowego w jamie ustnej i 4) obecność lub brak ubocznego ruchu środka języka ku podniebieniu.

1)    Zależnie od położenia wiązadeł głosowych dzielimy spółgłosld na:

dźwięczne, np. [b v d z 5- ź]... bezdźwięczne, np. [p f t s c ś]...

Dźwięczne wytwarzają się przez wydech dźwięczny, wydobywający się z krtani poprzez zsunięte wiązadła głosowe; bezdźwięczne są wytworem wydechu bezdźwięcznego, przepływającego swobodnie przez rozwarte wiązadła głosowe.

2)    Zależnie od stopnia rozwarcia nasady dzielimy spółgłoski na:

zwarte, np. [p b t d k g] szczelinowe, np. [f v s z ś ź ś ź] zwarto-szczelinowe, np. [c j 6 5 ć 5] spółotwarte:

a) czyste, np. [r 1]. b) nosowe, np. [m n].

Spółgłoski zwarte, szczelinowe i zwarto*szczelinowe są zawsze czyste, to znaczy, że towarzyszy im zwarte położenie podniebienia miękkiego tak, że wydech przepływa tylko przez jamę ustną; spółgłoski natomiast spółotwarte mogą być czyste lub nosowe: przy czystych podniebienie miękkie jest zwarte, przy nosowych — rozwarte, tak że wydech przedostaje się nie-tylko do jamy ustnej, lecz i nosowej.

3)    Zależnie od miejsca zwarcia lub rozwarcia szczelinowego w jamie ustnej dzielimy spółgłosld na:

b) dziąsłowe, np. [ś ż rj.

dwuwargowe, np. [p b m]. wargowo-zębowe, np. [f v]. przednio językowe: a) zębowe, np. [t s n].