Image 146

Jeśli płaca rynkowa wynosi w„ wówczas przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk zatrudnia L, pracowników (jednostek czynnika pracy). W przypadku zatrudnienia mniejszej ilości pracowników (L < LJ wartość produktu marginalnego jest większa od płacy - WPM_U > w_r Oznacża to, że przychód jest większy od kosztu i zysk przedsiębiorstwa wzrasta. Zatrudnienie większe od L, (L > L,) sprawia, że WPM_l < w_r Przychód jest mniejszy od kosztu i dlatego zmniejszenie zatrudnienia (L) zwiększa zysk przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo osiąga zysk maksymalny zatrudniając taką ilość pracowników (L), dla której WPM_L = w_r Istnieją dwie wielkości zatrudnienia, L’, i L_v spełniające warunek maksymalizacji. L\ nie jest jednak optymalną wielkością zatrudnienia, bowiem znajduje się na rosnącym odcinku krzywej WPM_L. Omawiając etapy produkcji stwierdziliśmy, że z ekonomicznego punktu widzenia produkcja powinna odbywać się w ramach etapu II. W II etapie produkcji PM_L zmniejsza się, przy czym spadek PM_L jest szybszy od spadku PP_L. Jeżeli cena rynkowa produktu jest stała, wówczas spadek PM_L oznacza spadek WPM_L. Zmniejsza się również WPP_L, przy czym WPP_L > WPM_L.

Analizując krzywe wartości produktów pracy warto zwrócić uwagę na punkt przecięcia się krzywych. W punkcie tym wielkość zatrudnienia wynosi Lg, natomiast płaca równa się w₀. Równocześnie WPP_L = WPM_L, przy czym WPP_L osiąga maksimum. Tak więc WPP_L = w₀, natomiast całkowite wynagrodzenie zatrudnionych pracowników wynosi w₀ • L₀. Pamiętamy, że WPP_L = p • PP_L = p PC/L lub inaczej p PC = WPP_L • L. Cena pomnożona przez produkt całkowity stanowi przychód całkowity przedsiębiorstwa, który jest równy WPP_L • L. Ponieważ dla wielkości zatrudnienia L₀ spełniona jest równość WPP_L = WPM_L = w₀, stąd przychód całkowity przedsiębiorstwa p - PC = L₀ • w₀.

Tak więc przy wielkości zatrudnienia U, koszt całkowity pracy (L₀ • w₀) pochłania cały przychód przedsiębiorstwa (Lo • w₀). Dla wielkości zatrudnienia L mniejszej od L₀ (L < U) koszt całkowity czynnika pracy jest większy od przychodów. Oznacza to, że dla każdego L < L₀ przychód przedsiębiorstwa jest mniejszy od kosztów zmiennych. W takim wypadku przedsiębiorstwo należy zamknąć, czyli zredukować zatrudnienie czynników zmiennych do zera.

W warunkach konkurencji doskonałej przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk powinno zwiększać zakup czynnika zmiennego, aż do momentu spełnienia następujących warunków:

(1)    Warunek konieczny - zrównanie się WPM czynnika z jego KM.

(2)    Warunki wystarczające - krzywa WPM jest malejąca i położona poniżej krzywej WPP w punkcie równości WPM z KM.

Wielkość zakupionego przez przedsiębiorstwo czynnika zmiennego (np. liczba zakontraktowanych pracowników) spełniająca powyższe warunki jest wielkością optymalną, czyli wyznaczającą rozmiary popytu przedsiębiorstwa na dany czynnik produkcji. Krzywą popytu na czynnik zmienny produkcji jest malejący odcinek krzywej wartości produktu marginalnego czynnika (WPM).

Wartość produktu marginalnego czynnika zmiennego otrzymujemy mnożąc cenę sprzedaży jednostki produktu przez wielkość produktu marginalnego czynnika (WPM = p ■ PM). W warunkach danej technologii produkcji (danego PM) wzrost ceny przesuwa krzywą WPM w prawo, natomiast spadek ceny przesuwa ją w lewo. Jeżeli cena produktu jest dana, wówczas krzywa WPM przesuwa się w prawo w wyniku wprowadzenia lepszej technologii (przesunięcia się krzywej PM w prawo). Tak więc krzywa popytu na czynnik zmienny zależy od warunków na rynku produktu, zwłaszcza od popytu rynkowego na produkt.

POPYT W SYTUACJI WIELU CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Dotychczas rozważaliśmy sytuację, kiedy przedsiębiorstwo kupuje jeden czynnik zmienny (czynnik pracy). Krzywa popytu przedsiębiorstwa na dany czynnik produkcji jest wówczas równoznaczna z ujemnie nachylonym odcinkiem krzywej WPM.

Krzywa popytu na dany czynnik produkcji kształtuje się inaczej w przypadku uwzględnienia wielu czynników. Krzywa popytu nie jest wówczas równoznaczna z krzywą WPM. Wynika to z wzajemnego powiązania krzywych WPM wszystkich czynników zmiennych. Zmiana w wielkości wykorzystania jednego czynnika (spowodowana zmianą ceny czynnika) wywołuje zmianę WPM oraz wykorzystywanych ilości wszystkich czynników. Zmiany te przemieszczają krzywą WPM

293