16470 Image 24 (2)

danej ceny rynkowej sprzedaży produktu) i producenci ograniczają ilość oferol wanych produktów. W drugim wypadku produkcja jest bardziej zyskowna cq skłania producentów do zwiększania oferty swoich produktów na rynek.

TECHNOLOGIA

W ujęciu statycznym (czyli analizując zjawiska gospodarcze w danyrn momencie czasu) można przyjąć, że technologia produkcji jest dana. W ujęciu dynamicznym, kiedy do rozważań wprowadzamy czynnik czasu, należy uw*. ględnić postęp techniczny polegający na stosowaniu do produkcji nowych, bar-dziej efektywnych technologii. Technologia produkcji jest bardziej efektywna wtedy, kiedy umożliwia wytwarzanie produktu przy użyciu mniejszych nakładów czynników produkcji. Producent racjonalny, dążący do osiągnięcia maksymalnych korzyści z prowadzonej działalności, będzie wprowadzał jedynie technologie bardziej efektywne.

Nowa technologia obniża koszty wytwarzania jednostki produktu, co przy danej cenie rynkowej zwiększa zyskowność produkcji (różnica między ceną produktu i jego kosztem). Krzywa podaży przesuwa się w dół, co oznacza większe ilości oferowanych produktów przy jakiejkolwiek danej cenie rynkowej.

PODATKI I SUBSYDIA

Niektóre podatki jak np. podatek od wartości sprzedaży są traktowane przez producenta jako dodatkowy „koszt” wytworzenia produktu. Tego rodzaju podatki wpływają niekorzystnie na krzywą podaży przesuwając ją w górę. W podobny sposób, aczkolwiek w przeciwnym kierunku, oddziaływują na podaż subsydia. Subsydia (dopłaty) traktowane są jako element zmniejszający koszty w rezultacie czego krzywa podaży przesuwa się w dół.

Warto zauważyć, że inne rodzaje podatków nie wpływają na przesuwanie się krzywej podaży. Podatkiem takim jest np. podatek od zysków, który nie jest wiązany w danym momencie z kosztami produkcji.

PRZEWIDYWANIE CEN

Przewidywane ceny relatywne produktu mogą wpływać na obecne decyzje producentów o ilościach oferowanych przez nich produktów. Rolnicy przewidując, że ceny na zboże będą w przyszłości wyższe magazynują je i nie dostarczają na rynek w takich ilościach w jakich dostarczaliby je, gdyby nie oczekiwano wzrostu cen. W wyniku tego aktualnie dostarczane na rynek ilości zboża będą, dla jakiejkolwiek ceny bieżącej, mniejsze. Krzywa podaży zboża przesuwa się w górę Przypomnijmy, że antycypowanie wzrostu cen wywołuje po stronie popytu reakcję odwrotną - krzywa popytu przesuwa się w górę, co oznacza wzrost popytu dla danej ceny rynkowej. Przesuwanie się krzywej podaży i popytu w przeciwnych kierunkach wywołuje powstawanie nierównowagi rynkowej.

ILOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW W GAŁĘZI

Wzrost liczby przedsiębiorstw w gałęzi zwiększa ilości oferowanych produktów - krzywa podaży rynkowej przesuwa się w dół. W wypadku zmniejszania się liczby przedsiębiorstw w gałęzi krzywa podaży przesuwa się w górę.

POPYT, PODAŻ. CENA RÓWNOWAGI

Ilości nabywanych i sprzedawanych produktów i usług zmieniają się w odwrotnych kierunkach w reakcji na zmiany cen: wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny produktu popyt na produkt zmniejsza się (rośnie) natomiast podaż zwiększa się (spada). W rezultacie krzywa popytu ma nachylenie negatywne a krzywa podaży ma nachylenie pozytywne. Krzywe te muszą więc spotkać się (przeciąć) w pewnym miejscu - przy pewnej cenie rynkowej.

Zależność między ceną produktu, popytem i podażą zilustrujemy wykorzystując poprzednie przykłady liczbowe.

Tabela 5. Cena j	abłek, popyt i podaż
Cena 1 kg jabłek w zł	Podaż jabłek w tys. ton rocznie	Popyt na jabłka w tys. ton rocznie	Różnica	Nadwyżka
2,10	20	100	- 80	Nadwyżka popytu
2,20	40	80	- 40	Nadwyżka popytu
2,30	60	60	0	Cena równowagi
2,40	80	40	+ 40	Nadwyżka podaży
2,50	100	20	+ 80	Nadwyżka podaży

Sytuacje na rynku jabłek są zróżnicowane. W przypadku kiedy cena 1 kg jabłek wynosi 2,10 zł popyt na jabłka jest większy aniżeli podaż jabłek. Na rynku powstaje nadwyżka popytu równa 80 tys. ton jabłek w ciągu roku. Dla ceny 2,20 zł za kilogram jabłek popyt nadal przewyższa podaż chociaż nadwyżka popytu jest mniejsza (40 tys. ton).

Jeśli cena rynkowa i kg jabłek równa jest 2,50 zł powstaje sytuacja odwrotna - podaż jest większa od popytu i na rynku pojawia się nadwyżka podaży wynosząca 80 tys. ton w ciągu roku. Dla ceny 2,40 zł/kg nadwyżka podaży nad popytem jest mniejsza - 40 tys. ton jabłek w skali roku.

Sytuacją szczególną na rynku jabłek jest kształtowanie się popytu i podaży wówczas, kiedy cena za 1 kg jabłek wynosi 2,30 zł. Tylko przy tej cenie producenci oferują tyle samo jabłek, ile chcą kupić konsumenci (60 tys. ton). Nie

49