2 (1477)

I

k

Iźteiydar L. J. Kaczmarek

Rozdział 1

MÓZG A UMYSŁ

Słowa kluczowe: problem psychofizyczny, lokalizacja funkcji, układ funkcjonalny, dualność, dyfuzja wiedzy, modele poznawcze

W ostatnim okresie obserwujemy niezwykle szybki rozwój technik obrazowania pracy mózgu, takich jak encefalografia, angiografia, tomografia komputerowa, tomografia emisji pozytronowej czy rezonans magnetyczny. Techniki te umożliwiają rejestrację zmian zachodzących w mózgu w trakcie wykonywania określonych zadań, nadal jednak niewiele dowiadujemy się o działaniu umysłu. Ukazują nam one jedynie funkcjonowanie mózgu jako złożonego tworu biologicznego, w którym zachodzą wielorakie procesy fizjologiczne. Większość badaczy wszakże - może poza przedstawicielami nauk medycznych - interesuje się przede wszystkim związanymi z nim zjawiskami psychicznymi, czyli działaniem umysłu.

Jest to tak zwany problem psychofizyczny, dotyczący związku między duszą i ciałem, znajdujący się w centrum rozważań filozoficznych od początku istnienia tej nauki. Filozofów wszakże interesuje przede wszystkim określenie, który z tych czynników jest prymarny, to znaczy pragną oni znaleźć odpowiedź na pytanie, co jest ważniejsze - duch czy materia. W praktyce udzielenie odpowiedzi na tak postawione pytanie jest niemożliwe. Dlatego w psychologii - jako nauce szczegółowej - staramy się raczej określić charakter związków zachodzących między psychiką a złożonym układem biologicznym, jakim jest nasze ciało. Obecnie oczywiste jest, że najistotniejszą rolę odgrywa tu mózg, co tłumaczy wciąż postępujący rozwój neuro-psychologii.

Lokalizacja duszy

Nie wolno jednak zapominać o tym, że badania neuropsychologiczne stanowią pośredni sposób poznawania reguł rządzących naszym życiem psychicznym. Warto też przypomnieć, że mózg nie od razu zyskał miano „naczelnego narządu duszy". Co prawda, już w VI wieku przed narodzeniem Chrystusa grecki lekarz i filozof Alkmeon z Krotonu po przeprowadzeniu wielu sekcji doszedł do wniosku, że mózg jest narzędziem świadomości,