308 309

		MBpMpf B		■M *1 -'■i* >■		!.= £V p? fejaWMid
		mm flM		B4 mt Ul	hM	bb w ąkadl pn
			Mi m.	l!ipłlljJH	ów	Sajpewnu ■-
		j|f| IBM	M tMb	1 | MPl	BBN	ini pi--*itiHvwii<'l
		I If M	MM B	MMCWM	1 W	.v'łlui4‘A tt>a>h.
	1 spitli	nu jm	matom	1 v A t|B	«<rvi	. nv. r imee» m»w
pn	ąraąwi	f i - , i	MfMfl	i>: w ich ■	WWf	i . y<T^Ł " i"*“
		|iWMK	L 1 ¥f	>»m -ąstłi	UW	,• MhUda nt pMy
	1 MM	ląr kidiKii |	11 pMR 1	■PMKtKW	IMM iM'U>i i BR
Am	Ml W .1	Mata 1 |	ki	■ kłw»	ItM	• MpnrksiM
męt		iMfcdty. Pd	opinii	Murach b	•dar	iwh prteiiMMNia
		tamakam	§ V BI	irwn 'fr-.iv	1 fM	tpim; steru>4 uh
wiasi		lv ii (liCijl	1) iw u	<w sjHiłe	izm	UL MRMMI c*'
Bak j	xsjnni	M w lego	wymi«	iii iMik	zy, i	rjot M iiMkią
	be«' nv	w ti^:. .ku;	sie pybkclCTM		jak*	i wośan eicmeet
nęm	em.de	,,M kliłtUli	DWei

JlniMMriT spttleczm Dmgi wyratai aksjomatów -M\ ix> ut>ih poglądów im rmUiję cxfuw>rk§ i nre^rvwivi«**i'i SfMiłe. *i»r|. kttlłr

,ti u/'MM iVu>j?tovirti bfdkU Sp.jlKlSi'!    Zewnęlt. •■>■

nu lachowMiURH a »i,itui)v. wewnętrznymi ó- .^!> '■«.: r j.vu^r; ii mflie yltk w sprzei:***) da »r /*••.:«» iw*

UiZUt"

bł un mH Jruąią znać renie kontekstu i ąfabcflKMa Aa rae /umienia }v otcpowanM mnvch .'*%*»•** »r‘ r .-•m Hf war 2 ImMnIwi (palnMM. «»ru

11 ojwtapą elastycZiwsć pootępowam ptu krytenum spraw nrfo działam* Stawiane fiok1 pwótemam w -post# ek^y ■V umnetszy ki-:W fwawiąjęiyrh sif procki*.:

Złożoność społeczna jest więc wyrar.em epistemologii k;i!uinnvtf! zakładającej. zc swtat ludzki jest skomp::-kuwam 1 me da sprowadzić Sie do prostych recept •• henry-%tvi pontowczwhi. Zfor. ■fK»t grobczna wykracza tez poza schematy przyczynowe. ta--.zej opisuje wwłosc powiązań 1 uh kontekstowość.

Kwitek wynagrodzony W przeciwieństwie do złcżo-bohi społecznej, w mądrości życia potocznego istnieje wu le pr/y -Iow 1 heurysfyk postępowania, które sankcjonują wysiłek w dążeniu do celu: Jeśh będziesz rzeczy* '.-cie ur 'tort* to dopniesz swego - głosi stwierdzenie będące tupn<Hnie)sr>m wskaźnikiem tego wymiaru. Wysiłek mozolnej pracy w tej formule leżał u podstaw etyki protestanckiej. jako kryterium moralności człowieka oraz pod-tuwa jego sukcesu ziemskiego i transcendentnego. Przepoi tei epistemologii są proste, optymistyczne i niosą nadz v:e sprawiedliwości według kryteriów slusznościo-wv< h. Dpfcrr uczynki zostaną nagrodzone, a ite ukarane; Spra-w’ łf>.viin końców pokonają złoczyńców. Te aksjomaty wręc.7 bibhjne przesłanie Wymiar ten bliski jest •. j: ■ r przyczynowym omawianym w pierwszej czę-w- rozdziału. zwłaszcza w obszarze dążenia do osiągnięć.

Duchowość Koleiny wymiar aksjomatów odnosi nas do rzeczy wist!ości transcendentnej, stanowiącej przed-

' wiary religijnej Wydaje się. ze duchowokreligijność jest ?'<* tvłe odrębną epistemologią, ze w kontraście do jwmtkKh ^ksjoPMtow powinna stanowić odrębny, wyż*

IMgl rj t du wernioi •■< 'oj’ - r.ja «wu’a Idkiego: worać w propomji Honda 1 i raotgp yodmm rur mg i„, frująt« nammiaM iest 1    /> do* h<"ł>w<^ł’iv

pi zek<mama o p > ¹ vw»n« h k oj* went Mdi wiary Wm. w ó'f»y -i (mera re "enraM potntĘp <d»»ckiw mnauaon #,

‘/i !<:. kici w HogO <tvw \\id?i {/<>k*yrw nin wyjWara, > ¹ ■ ’ Mełutf 7V -i-'⁵- • M /'■'    ■.I>nr :":<wa(L'<! iii r,»_:i.

f iwhImm Akan>maty te wv>irj*UM t p« 1 • ^.. iwemiui ukioiunkow.ioiem, 1 o -mad rri ('WMakb stopniu -w Mkun poimowana i<- i <eiiguii*<_v

KamWwto pr:t -nmzema ł‘f mrwieńctwt m*fdn e.!.-    puc.--.¹ •-.■'•i pirvtetf w :i iifiio/nHwsiwie jako r

niłęd;\ jM/ektW:.*nianM •> świr* >e traimendrfitnvin#us t\L«n.. ;j \:'!jrwc ki -• uh pi.igni-,m\ wplvwat iia pf_;,. birg -.'-.-i. on w MpoMib ?abui /,nąi\ prawa naturv ra i'-^; zakięiia. konrakt ar sa ^rec«*lnvHii obiektami k| awiamr konuktiw f mnyira 1 Si> przeciwienatwo sowia ie wwof w postaci dvunh mesałerrmli wynuarau da^ iMhw poprzedniej dudKwoHi oraz obecnej Iwwi prżerna* jenia * 1 o^cim zawiera zarowno wuae wód fatum, raki dcituie astrologia: fV(/iv mdmówkt ć-'r iić ąp. t*. c-. ■■¹ data aradzm. mata wpływ im Im czimc-*■ lak i wiarę w skuter. c.osC praktyk magieznych-pewne >p ■.    />''•'< ronią, które pozwalam wipowóc wat

:c\f 1 pomaca *f u¹ :► . jł rueszczęsłtwwh wrdanen.

Piec opisanych wyimamw uzyskanych początkema dvuxfi próbach 7 Hory.k c j i Wenezueli, zostdo twiericonych. w miarę jak projekt zataczał szersze kręg • ^siąec ac rozmiar 40 krajów dła prób studenckich 113li mnych populacji (łącznie około 10 000 badany chi tLewag i m. 2004. s. 151-152: Leung. Bond i in.. 2008I¹⁴.

A \ niki dla 40 krajów na pięciu wymiarach przedstawione są w tabeli S.2.

Indywidualne korekty i konsekwencje aksjomatów społecznych

Leung i Bond (20041 podają wiele zależności między wyro-rami aksjomatów społecznych a innymi zmiennymi psychologicznymi na poziomie jednostkowym. Chciałbym zwróć: uwagę na relacjonowane związki ..dwóch piątek”: aksjonu-tów oraz Wielkiej Piątki osobowości (badania prowadzono w Hongkongu, miejscu pracy i życia obu autorowi. A zatem:

1) cynizm społeczny jest negatywnie skorelowany z ugodo-wością oraz sumiennością: 2) religijność pokazuje pozytywną korelację z ugodowością. a negatywną z otwarciem na doświadczenie; podczas, gdy 3) złożoność społeczna i otwarcie na doświadczenie są skorelowane pozytywne 4) wytrwałość wynagrodzona wiąże się również z sumiennością; i wreszcie 5) kontrola przeznaczenia z neuroiy zmem. Zależności te wydają się mieć sens intuicyjny, er.' czytelnik mógłby sformułować podobne hipotezy.

’ Osoby zainteresowane szczegółami procedur sutystwwd odsyłam do źródła (Leung i in.. 20043). Problemem test to. u *tmktu;j pięciu czynników nie jest w pełni „czysta , niektóre pozuje dzo niskie ładunki czynnikowe, nawet poniżej 0.30,1 w rezultauf procent wyjaśnionej wariancji wynosi jedynie 35,09.

Epistemologia kuluirowa l Atrybucje przyczynowe, światopoglądy i aksjomaty społeczne

Ohywinol	Cynizm Bjwtecwy	ZtWMkB*f •eotaczb*	v^i. — M~.i. WIMIk wynagrodzony	11
kmemkonm	I 2.65	4.30	3.66	i 318	i 206
Ontwatł	1 2.75	1 ^4U	3 46	'201	2.35
Kanadyjczyk	2 03	! 4J0	3 74	3.10	' 2-43 __
HuKwtaH	| 2.77	| 4.14	\ 3.59	2.83	2.8*
'Ml	T 2 97	J 403	3.36	208	2 64
Holender	1 2.62	4.16	• 3.18	2.T3	2 56
Rn	! 2.76	4.06	3.59	3.0"	254
No«wflg	] 2.66	‘ 437	i 3.33	1 2.96	2.01
Niemiec	1 3.32	4.33	3.76	2.93	, 2.77
Francuz	1 3.06	4.06	3.96	2 60	262
Hraapan	! 2.89 [3.29!	4.14	348	2.46 2.17’	' 2.27 ,‘2 04'
Podugaiczyk	. .1 ^2*^7. —	| 3.90	. 3.81 -1-	. ^3 09	■ 243

Włoch_    ; 2.74___i 4.01_1    _t 2.72__1 2.29

Grek	3.32	4.02	3.73	; 1.13	2.37
dech	2.77	4 10	3.29	! 3.10	2 62
Polak	[3.27]			. (2.46;	m' re fi
Węgier	2.96	4.13	. 3 40	| 2.99	i 2.67
Rumun	3.23	3.72	1 3.74	• 329	i 2.55
Estończyk	3.16	4.11	3.S1	2.70	2.81
; UMysz	3.05	4.02	{ 3.58	| 3.10	1 2.77
Rosjanin	3.09	3.86	3.82	| 3.12	. 2.97
Gruzin	3.37	3.88	] 3.69	i 3.65	i 3.00
Libańczyk	3,05	4.11	3.77	I 3.10	i ^247
Izraelita	2.76	4.16	( 3.80	1 2.80	! 2 53
Turek	2.94	4.14	' 3.97	. 3.46	' 2.68
' Irańczyk	289	3.79	| 4.12	14.15	1 2.85
Nigeryjezyk	2.98	3,85	] 4.04	; 3 67	| 3.06
i Pakistańczyk	3.29	i 3.77	j 4.15	. MO	T 3 «
i Hindus	r^1 | 3.04	j 3.92	1 4.18	1 | 3.37	! 2.97
1 Taj	| 3.22	| 3.80	| 3.98	|3-«	i w* 1
' Malaj	1 2.88	: 3.93	1 4.29	4,30
i Smgapurczyk	i 2.93	1 4.14	1 3.78	\ 3.24	(2.52 ]
{Indonezyjczyk	2.72	3.96	| 4.14	l 4.22	1 2.91
; Filipińczyk	2.84	: 4.09	1 4.03	13.52	• 2.60
1 Chińczyk. ChRL	| 3.03	i 4.08	“1p	1 2.92	] 2.90
| Chińczyk, Hongkong	] 3.13	| 4,08	1 3.70	3.44	1 2.89
i Chińczyk. Tajwan		! 4.22	! 3,87	1 3.22	i
J Japończyk	■ 1 3.16	I 4.04	: 3.50	| 2.65	^2 59 m
| Koreańczyk	{ 3.16	| 3.96	] 3.85	| 3.10	i 2.98
; Br azyli jeżyk	| 2.81	1 3.98	| 3-54	j 3.39	i 2.49
j Peruwiańczyk	3.29	J 3.67	| 3.86	I 3 21	I 2.48
Średnia 1 (s.d.)	2,98 (0.22)	4,03(0.16)	3.73(0.27)	3.18(0.46)	2.86 (9.271
Wyniki: czetwone -	najwyższa; granatowe	- napwsze w rantach wymiaru; kursywa		- z badieuń

Aksjomaty spoin.ine Przekonania o prawidłowościach rządzących swiauw

3C