318 (28)

318

1f. Fleksja

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego: brak poświadczenia formy voc. sg., jest 5 w sg. (w tym 1 forma w du.) 4 4 formy w pi. = 9:14 (funkcji przypadkowych: 6 w _Sg 4 7 wpl. 4 1 w du ), np. duma (203 SP XVI w.; m.in. ‘myśl’, ‘zamysł’, ‘mniemanie’)' brak formy voc. pl.: 9:13 || 10:13 || 11:13 (7 funkcji przypadkowych w sg. 4 6 funkcji przypadkowych w pl. np. łaska (5496 SP XVI w.), 6 w sg. + 4 w pl. * 10: 13, np. obrona (1662 SP XVI w.), 6 w sg. + 4 w pl. * 10:13 || 5 w sg. + 5 w pl. - 10:131| 7 w sg. + 4 w pl. * 11:13 || 6 w sg. + 5 w pl. - 11:13, np. obietnica (1932 SP XVI w.)

3    w sg. + 3w pl. = 6:13, np. nieprawość (485 SP XVI w.); brak formy voc. sg.: 3 wsg

4    3 w pl. = 6:13, np. możność (1113 SP XVI w.); brak voc. sg. i pl.: 4 w sg. 4 4 w p| = 8:12 (funkcji przypadkowych: 6 funkcji w sg. i tyleż w pl.) || 3 w sg. + 4 w p|.« 7:12 ||4 w sg. 4 5 w pl. = 9:12, np. msza (849 SPXVI w.), 3 wsg. + 3 wpl.~6:12*np nienawiść (585 SP XVI w.), kość (828 SP XVI w.), 3 w sg. + 4 w pl. = 7:121| 4 w sg + 4 w pl. = 8:12 || 4 w sg. 4 5 w pl. = 9:12, np. ceremonia (373 SP XVI w.).

Rzeczowniki rodzaju nijakiego: brak voc. pl: 4 formy w sg. (w tym 1 w du.) 4 4 w pl. = 8:14 (funkcji: 7 w sg. +6 w pl, 41 w du.), np. miejsce (8968 SP XVI w.); brak voc. sg. i pl.: 5 w sg. 4 4 w pl. = 9:12, np. dzieło || działo (103 SP XVI w.; m.in. ‘uczynek’, ‘czynność’, wykonywanie czegoś’, ‘praca’, ‘sprawa’, ‘zadanie’), 5 w sg. 4 4 w pl. = 9:12. np. odszczepieństwo (191 SP XVI w.), 4 w sg. + 5 w pl. = 9:12, np. bydlę (235 SPXVI w.).

Ograniczyłem się tu do niewielkiej liczby przykładów.

6. Bez wchodzenia w szczegóły, odnoszące się do różnych oboczności w rekonstruowanej odmianie rzeczowników rodzaju żeńskiego i nijakiego w języku prasłowiańskim, można w dużym uproszczeniu przedstawić wskaźniki fleksyjności grup wspomnianych rzeczowników: a) rzeczowniki rodzaju żeńskiego: typ żena: 0,57 [w sg., pl. i du. 12 odrębnych form przypadkowych: 21 funkcji przypadkowych (7 w sg. 4 7 w pl. 4 7 w du.)]; jeżeli tylko w sg. i pl., to 0,71 [10:14 (7 + 7)]; podobnie typ duśa 0,57 (12:21) w sg., pl. i du., 0,71 w sg. i pl.; typ bogyńi: 0,48 (10:21), w sg. i pl.: 0,57 (8:14); typ kostb: 0,38 (8:21), w sg. i pl.: 0,43 (6:14); typ mati: 0,52 (11:21), w sg. i pl.: 0,64 (9:14); typ svekry: 0,52, w sg. i pl.: 0,64; b) rzeczowniki rodzaju nijakiego: typ leto: 0,48, w sg. i pl.: 0,64; typpoie: 0,43 (9:21), w sg. i pl.: 0,57; typ imę: 0,57, w sg. i pl.: 0,64; typ telę: 0,57, w sg. i pl.: 0,64, typ nebo: 0,57, w sg. i pl.: 0,64.

Bez wchodzenia w szczegóły można też porównać przedstawiony wyżej fragment szesnastowiecznego materiału fleksyjnego np. ze znacznie późniejszym materiałem, ze znacznie późniejszą fazą rozwoju odmiany rzeczowników rodzaju żeńskiego i nijakiego w języku polskim. Uwzględniam tu informacje zawarte w książce Mrozióskiego¹². Wskaźniki fleksyjności odnoszące się do takich typów rzeczowników rodzaju żeńskiego, jak matka: 0,71 [6 odrębnych form w sg. + 4 odrębne formy w pl. = 10 odrębnych form w całej odmianie: 14 funkcji przypadkowych (7 4 7)], bogini: 0,57 (3 -jeżeli formą acc. sg. jest boginię - w sg. 4 5 w pl. = 8:14) || 0,5 (2 - jeżeli formą acc. sg. jest boginią - w sg. 4 5 w pl. = 7:14),praca: 0,71 (5 w sg. 4 5 w pl. = 10:14), rzecz.

¹² J. Mrozi ńs ki, Pierwsze zasady grammatyki jeżyka polskiego. Warszawa 1822, s. 42 i n.